Texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish va modellashtirish

MA’RUZA:№ 10
Kimviy reaktorlarning matematik modellarini qurish.
Jarayonlarni modellashtirish na’munalari


Reja:

1. 
   Gidravlik idishni modellashtirish.
   

a) Gidravlik idish matematik modelini tuzish.
b) Masalani yechish blok-sxemasini tuzish.
v) Masalani yechish dasturini tuzish.
2. Isitgichni modellashtirish. Bug‘ qobig‘i bor gidravlik idishni modellashtirish
a) Texnologik jarayon «elementar» jarayonlarini aniqlash.
b) «Yelementar» jarayonlar matematik modellashni tuzish.
v) Masalani yechish blok-sxemasi va dasturini tuzish.
3.Trubasimon isitgichni modellashtirish;
a) Matematik modeoni tuzish;
b) Masalani yechish dasturini tuzish;

Kimyo texnologiyada eng ko‘p ishlatiladigan ob’ektlardan biri idishdir. Odatda bu idishlarda texnologik zaruratlar uchun ma’lum bir miqdorda xom-ashyo saqlanishi mumkin, mahsulotni isitish jarayoni yeki har xil kimyoviy jarayonlar ketishi mumkin.

Agar gidravlik idishning geometrik o‘lchamlari ma’lum bo‘lsa, va bu idishga berilayotgan modda sarfi berilgan bo‘lsa , unda matematik modellashtirish usulida idishdagi modda miqdorining o‘zgarish qonu-niyatlarini va idishdan chiqib ketayotgan modda sarfini aniqlash mumkin .
Texnologik zarurat uchun ma’lum miqdorda moddani saqlashga mo‘ljallangan gidravlik idishni ko‘raylik (16-rasm).

Bu idishga G₁ sarf bilan uzluksiz ravishda modda berib turilibti va G₂ sarf bilan bu modda idishdan chiqib ketmoqda. G₁ va G₂ larning o‘zgarish qonuniyatlari har xil bo‘lishi mumkin (ya’ni G₁(), va G₂()).
Moddiy balans qonuniyatlariga asosan, idishdagi modda miqdorining o‘zgarishi, idishga kelayotgan va ketayotgan modda sarflari (G₁ va G₂) bilan aniqlanadi:
ya’ni

Bunda , kelayotgan va ketayotgan modda sarflari farqi (G = G₁ - G₂), qancha katta bo‘lsa , idishdagi modda miqdori (V) , shuncha tez o‘zgaradi .
Idishdagi modda miqdori V=S^.H, bu yerda S - idishning kesim yuzasi , H - idishdagi modda satxi. Shularni hisobga olib yukoridagi tenglamani quyidagicha yozish mumkin .

Bu tenglamadagi (G₂), idish chiqishida o‘rnatilgan ventilning o‘tkazish koeffitsientiga, va ventildagi bosimlar farqiga bog‘liq o‘zgaradi, ya’ni:

bu yerda , P₁ - ventildan oldingi bosim ;