Texnologiya darslari samaradorligini oshirishda axborot-kommun ikatsion texnologiyalaridan

---

Таълим ва инновацион тадқиқотлар (2021 йил №6)
ISSN 2181-1709 (P)
250
Education and innovative research 2021 y. №6
TEXNOLOGIYA DARSLARI SAMARADORLIGINI OSHIRISHDA
AXBOROT–KOMMUN IKATSION TEXNOLOGIYALARIDAN 
FOYDALANISH
DOI: https://doi.org/10.53885/edinres.2021.79.58.065
Yuldashev Sodiq Norchayevich,
Qarshi davlat universiteti pedagogika fakulteti Yoshlar bilan ishlash va 
ma’naviy-ma’rifiy ishlar bo‘yicha dekan o‘rinbosari
Annotasiya. Ushbu maqolada texnologiya darslarini o‘qitish 
samaradorligini oshirish, texnologiya fanini o‘qitish jarayonida ta’limning 
zamonaviy metodlari, pedagogik va axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan 
foydalanishning o‘ziga xos jihatlari, yangi information pedagogik 
texnologiyalarni tadbiq qilishning muhim ahamiyatlari bayon qilingan.
Kalit so‘zlar. Axborot kommunikatsion texnologiyalar, texnologiya, televizor, 
radio, audio-video yozuv, telefon. 
В статье описывается эффективность обучении уроков технологии, 
совремнные методы обучения в процессе обучения технологии, особенности 
использования педагогических и информационно-коммуникационных 
технологий, важность внедрения новых информационных педагогических 
технологий.
Ключевые слова. Информационно-коммуникационные технологии, 
технология, телевидение, радио, аудио-видеозапись, телефон.
This article describes the effectiveness of teaching technology lessons, 
modern teaching methods in the teaching of technology, the peculiarities of 
the use of pedagogical and information and communication technologies, the 
importance of the introduction of new information pedagogical technologies.
Key words. Information and communication tekhnology, technology, TV, 
radio, audio and video, phone.
O‘quvchi yoshlarga ta’lim-tarbiya berish, ya’ni ularni har tomonlama 
davlat ta’lim standartlari talablariga javob beradigan yetuk malakali mutaxassis 
darajasida tayyorlash mamlakatimizning dolzarb vazifalaridan biridir. 
Harakatlar strategiyasi asosida O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar 
Mahkamasining 2017-yil 15-martdagi “Umumiy o‘rta ta’lim to‘g‘risidagi 
Nizomni tasdiqlash haqida”gi 140-sonli, 2017-yil 6-aprelda “Umumiy 
o‘rta va o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limining davlat ta’lim standartlarini 
tasdiqlash to‘g‘risida”gi 187-sonli Qarorlari qabul qilinganligi ta’lim tizimini 
yanada takomillashtirish hamda uzviyligini ta’minlashda katta ahamiyat kasb 
etmoqda. Umumiy o‘rta va o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limining davlat ta’lim 
standartlarini tasdiqlash to‘g‘risidagi qarorning qabul qilinishi ta’lim tizimini 
tubdan modernizatsiya qilinayotganligidan dalolat beradi, deb o‘ylaymiz. 
Hozirgi kunga kelib deyarli barcha fanlarni o‘qitishda axborot komunikatsion 
texnologiyalaridan keng qo‘llanilib kelinmoqda. Texnologiya fani darslari 
maktabdagi boshqa fanlar uchun umumiy didaktik tamoyillarni qo‘llashda, 

---

Образование и инновационные исследования (2021 год №6)
ISSN 2181-1717 (E)
251
http://interscience.uz
uning o‘ziga xos xususiyatlari ham mavjud. O‘quvchilar bilish faoliyati 
bilangina emas, balki yaratish faoliyati bilan ham shug‘ullanadilar. Texnologiya 
fani mehnat qurollari, jarayonlari oddiy o‘rganish obyekti sifatida emas, balki 
o‘quvchilar amaliy ishlarini faollashtiruvchi ko‘rsatmalilik vositasi, didaktik 
material, ta’limning texnik vositasi sifatida xizmat qiladi. Texnologiya fanini 
o‘qitish jarayonida ta’limning zamonaviy metodlari, pedagogik va axborot-
kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanishning o‘ziga xos jihatlari bor. 
Dars jarayonini tashkil etishda innovatsion texnologiyalarning mavqeyi 
kun sayin ortib bormoqda. Zamonaviy texnologiyalardan foydalanish bugungi 
ta’limning imkoniyatlarini yanada kengaytirib kelmoqda. Hozirgi kunga kelib 
istalgan joydan turib istalgan ilm maskaniga xohlagan vaqtda zamonaviy 
texnologiyalar asosida o‘qish imkoniyatini bermoqda. Bu esa An’anaviy 
ta’limdan farqli o‘laroq ham vaqtni ham xarajatni kamaytirishiga erishilib ta’lim 
jarayonini sezilarli darajada rivojlanishiga olib kelmoqda.
Umumta’lim maktablarida dars jaroyonida multemidia vositalari va 
interfaol doskadan foydalanishning o‘quvchilar uchun afzalliklari shundan 
iboratki:o‘quvchilarning taassurotlarini boyitishga, ma’lumotlarni o‘zlashtirish 
tezligini oshirish; o‘qituvchining ish unumdorligini oshirish va ortiqcha 
xarajatlardan holi bo‘lishiga; virtual labarotoriyalar orqali labarotoriyalarni 
bajarish imkonini bajaradi: o‘rganishni tezligini oshirish vaqtni kamaytirish; 
ko‘proq darsda ko‘rsatib namoyish qilib dars otish, bu materialni to‘liq anglashga 
va yaxshiroq yodlashga hissa qo‘shadi.
Multimedia vositalari dars jaroyonida quyidagi qulayliklarni yaratib beradi: 
a) o‘tilayotgan darsni mukammal o‘rganishga; b)darsda zerikishni yo‘qotib 
qiziqishni oshiradi: v)vaqtni tejash va xarajatlarni kamaytirish; g) o‘rganilayotgan 
obyekt o‘quvchi xotirasida uzoq vaqt saqlanib qoladi va amaliyotga yaqinligi 
sababli qo‘llay olish imkoniyatini oshiradi.
Multemidia vositalar orqali kompyuterda virtual laboratoriya ishlaridan 
foydalanish. Kompyuterda virtual laboratoriya ishlarini bajarishda zamonaviy 
texnik jihozlar yordamida ishlab chiqarish yoki texnologik jarayonni qilish 
mumkin. O‘qituvchi nazorati ostida o‘quvchi o‘z bilimlarini amalda qo‘llash, 
ijodiy qobiliyatlarni namoyish etish, o‘rgatilgan vazifani tahlil qilish, ishlab 
chiqarish vaqtida qaror qabul qilish imkonini berdai. Bu esa o‘quvchiga real 
holatda qiynalmay moslashish imkonini beradi
O‘quvchini baholashda bilimini nazorat qilishda kompyuter 
texnologiyalaridan foydalanish. Ushbu tizim o‘quvchiga bilimini nazorat 
qilishda shaffoflik va xolisslik bilan baholash imkonini berib yanada samaraga 
erishishga imkon beradi. O‘quvchilarning bilimlarini nazorat qilish uchun 
kompyuterdan foydalanish o‘qituvchiga test sinovlari tayyorlashga ketadigan
vaqtni qisqartirishga imkon beradi. O‘quvchini test jarayonida bemalol kuzatish 
va xolis baholashga sharoit yaratadi.
Shunday qilib, o‘quv jarayoniga zamonaviy axborot texnologiyalarini tadbiq 
qilish an’anaviy ta’lim tizimidagi mezonlardan sezilarli darajada o‘zgartirib 
raqobatdosh mutaxasislar yaratishga keng imkon yaratadi. Zamonaviy axborot 
texnologiyalari ta’limda yuqori sifatga erishish uchun qulay obyekt hisoblanib 
o‘quvchini keng fikrlash va ijodiy imkoniyatini oshirishga, amaliyotda hech 

---