Texnologiyalari kafedrasi «hayot faoliyati xavfsizligi»

Mexanik shamollatish uskunalari. 
Mexanik shamollatish sistemalarida 
havoning bir joydan ikkinchi joyga ko‘chishi markazdan qochma va o‘qli 
shamollatkichlar yoki ejektorlar yordamida amalga oshiriladi (5.-rasm). 
Markazdan qochma shamollatkichda kurakli ishchi g‘ildirak chig‘anoqsimon 
kojuxda, o‘qli shamollatkich esa tsilindrik kojuxda joylashgan buladi. Markazdan 
qochma 
shamollatkichlar 
past 
bosimli 
(1000 
Pa 
gacha), 
o‘rta (1000 dan 3000 Pa gacha) va yuqori bosimli (3000 dan 15000 Pa gacha) 
buladi.
Xonaga kiradigan havo kalorifer yordamida isitiladi. Havoni sovutish uchun esa 
ikki tipdagi havoni yengillashtirish sovutuvchilardan foydalaniladi: sirtqi va 
kontaktli. Sirtqi sovutuvchilar tuzilishi buyicha kaloriferlarga o‘xshash buladi 
va ularda sovuqlik tashuvchilar sifatida sovuq suv, ammiak yoki freonlar 
xizmat qiladi, havoni kontaktli sovutish sug‘orish kamerasining yomg‘irli 
bushlig‘idan havoni o‘tishi orqali amalga oshiriladi. 
SHamollatish sistemasida havoni tozalash qurilmasi muhim ahamiyatga 
ega. Buning uchun havo maxsus chang ushlagich va filьtrdan o‘tkaziladi. CHang 
10.4.-расм. Шамол ён томондан бўлганда бино аэрацияси. 
10.5- расм. Механик шамоллатиш 

---

79 
ushlagichni keng tarqalgani tsiklon hisoblanadi (6.-rasm). Sanoat matodan, 
qog‘ozdan, moyli elektrik va ulьtratovushli filьtrlar ishlab chiqariladi. Moyli 
filьtrni 
filьtrlovchi 
elementi 
moyga 
botirilgan 
metall 
to‘r 
hisoblanadi.SHamollatkichlar ishchilar ishlayotgan zonalarda havoning barcha 
parametrlarini birdan ta’minlay olmaydi. Bu vazifalarni faqat 
konditsionerlar bajara olishi mu mkin. Ular haroratni, namlikni, havoni 
ko‘zg‘aluvchanligi va tozaligi uning azonlashganligi va ionlashganligini 
avtomatik rostlashi mumkin. To‘liqsiz konditsionirlashda sanalgan 
jarayonlarni bir qismi, to‘liq konditsionlarlashda esa hammasi bajariladi. 
Konditsionirlash sistemasi markaziy (bir necha xonalarga xizmat ko‘rsatuvchi) 
va mahalliy (bir xonada mikroiqlimni ta’minlovchi) turlarga bulinadi. 
Odamlar uchun normal mikroiqlimni ta’minlovchi konditsionerlardan 
tashqari, texnologik jarayonlarni turg‘unligini va tozaligini taminlashda har xil 
qishloq xo‘jalik mahsulotlarini saqlash muddatini oshirishda va boshqa 
maqsadda ishlatiladigan konditsionerlar ham mavjud. 
Uy sharoitida va ma’muriy xonalarda mikroiqlimni taminlash uchun turli 
markadagi maishiy konditsionerlar ishlab chiqariladi (7.-rasm). 
Ular har xil maydonga ega bulgan xonalarga mo‘ljallangan. Bu 
konditsionerlar quyidagi funktsiyalarni bajaradi: havoni sovutadi va changdan 
tozalaydi, havo haroratini avtomatik ushlab turadi, havo namligini kamaytiradi, 
havo oqimi yo‘nalishini va harakati tezligini o‘zgartiradi va bundan tashqari 
shamollatish rejimida ishlab tashqi muhit bilan havo almashtirishi mumkin