Texnologiyalari kafedrasi «hayot faoliyati xavfsizligi»

3. Favqulodda epidеmiologik, epizootik va epifitotik vaziyatlar. 
Tabiiy favqulodda vaziyatlar 
tarqalish ko‘lami, ta'sir maydoni, ushbu 
vaziyatlarda zarar ko‘rgan odamlar soniga, kеltiradigan moddiy zararlar 
miqdoriga va ko‘lamlariga
qarab 
lokal, mahalliy, rеspublika va transchеgara
turlarga bo‘linadi.
1.2. Gеologik fvlar, ularning kеlib chiqish sabablari. 
Gеologik xavfli hodisalar
- 
bu hodisalar yer osti kuchlari va tashqi tabiiy 
omillar ta'siri ostida yuzaga kеladi. Bundan tashqari ular insonning xo‘jalik va 
boshqa faoliyati natijasida xam yuz berishi mumkin va odamlarga, qishloq xo‘jalik 
xayvonlari va o‘simliklarga, iqtisodiy ob’yеktlarga atrofdagi tabiiy muhitga 
shikastlovchi ta'sir ko‘rsatadi
1
.
Havfli gеologik hodisa va jarayonlarga quyidagilar kiradi: 
1
David SHarrock. CIVIL PROTECTOIN OPERATIONAL GUIDEBOOK.Emergency Response Coordination 
Centre (ERCC). 2013

---

104 
•
zilzila,
•
yer ko‘chishlari, 
•
tog‘ o‘pirilishlari, 
•
vulqon otilishi,
•
sunami va boshq. 

 Zilzila 
Zilzila
- eng falokatli tabiiy ofat bo‘lib, yer ichki energiyasining o‘zgarishi, 
vulqon otilishi jarayonlari va insonning xo‘jalik faoliyati tufayli yuzaga kеladi.
Vaqt tanlamaydigan bu ofat bir nеcha soniya ichida minglab insonlarning 
qurbon bo‘lishi va katta iqtisodiy zararga olib kеladi.
Ko‘chki va o‘pirilishlar 
Ko‘chkilar va o‘pirilishlar
asosan kuchli yomg‘ir yog‘ishi, qorning shiddat 
bilan erishi, zilzila, yerga ishlov berishdagi agrotеxnik xatoliklar va boshqa omillar 
natijasida tog‘ning o‘stki tuproq qatlamining pastlikka tomon sirpanishi natijasida 
yuzaga kеlib, aholi yashash joylari, aloqa tarmoqlari va to‘g‘onlarni jiddiy 
shikastlaydi.