Texnologiyalari kafedrasi «hayot faoliyati xavfsizligi»

 
YER QAERLARDA QIMIRLAYDI? 
Yer sharining juda ko‘p 
maydonlarida zilzilalar bo‘lib turadi, lekin ularning eng ko‘pi uchta seysmik 
kamarda yuz byeradi. 
Birinchisi
Tinch okean seysmik kamariga taxminan 80% 
zilzilalar to‘g‘ri keladi. 
Ikkinchisi 
O‘rtayer dengizi-Osiyo seysmik kamarida 
taxminan 15% zilzilalar yuz beradi. 
Uchinchisi
O‘rta Atlantika suvosti tog‘ 
tizmalari seysmik kamariga taxminan 5% zilzilalar to‘g‘ri keladi.
O‘rta yer dengizi - Osiyo seysmik kamari g‘arbda Atlantika okeani 
qirg‘oqlaridan boshlanib, O‘rtayer dengizi, Kavkaz, Markaziy Osiyo mintaqalari 
orqali janubi-sharq yo‘nalishida davom etib Tinch okeani bilan tutashadi. 
O‘zbekiston seysmik jihatdan O‘rtayer dengizi - Osiyo seysmik kamarida 
joylashgan.
 
ZILZILA KUCHINI HISOBLASh, 
Zilzilaning yer ustida namoyon bo‘lish 
quvvati 
BALL
bilan o‘lchanadi. Zilzila kuchi ball bilan ifodalanganda uning 
chuqurligi inobatga olinmaydi. Uning yer ustida namoyon bo‘lishigagina ahamiyat 
byeriladi. Zilzila kuchini o‘lchash uchun turli mamlakatlarda turli olimlar 
tomonidan ellikdan ortiq seysmik shkala ta’rif etilgan. Eng ko‘p tarqalgan seysmik 

---

137 
shkalalardan biri 1917 yilda Xalqaro seysmik assotsiatsiyasi tomonidan qabul 
qilingan 12 balli Merkalli-Kankani-Ziberg shkalasidir. 
ZILZILA KUCHINING BALLARDAGI TA’SIRI
MAGNITUDA. RIXTER SHKALASI. KLASS 
1940 yillarning boshlarida amyerikalik tadqiqotchilar Ch.Rixter va 
Gutenberglar tomonidan zilzila quvvatining o‘lchami sifatida 
MAGNITUDA
1ball.
Sezilmaydigan zilzila 
- 
Zilzilani faqat seysmograflar yordamida yozib olish mumkin.