Texnologiyalari kafedrasi «hayot faoliyati xavfsizligi»

ZILZILALAR KELIB CHIQISh SABABLARIGA KO‘RA TURLARI 
QUYIDAGILARDAN IBORAT: 
TEKTONIK ZILZILALAR
tabiatda eng ko‘p tarqalgan yer qobig‘idagi 
jarayonlar natijasida sodir bo‘ladigan yer silkinishlaridir.
VULQON ZILZILALARI
vulqonlar otilganda ro‘y beradigan, energiyasi 
uncha kuchli bo‘lmagan yer silkinishlaridir. Ular uzoq yillar davomida vulqon 
kraterlarida to‘plangan katta bosim ostidagi lava qotib yotgan vulqon qopqog‘ini 
otib yuborganda ro‘y byeradi. Markaziy Osiyoda harakatdagi vulqonlar yo‘q 
bo‘lganligi uchun bizning mintaqada vulqon zilzilalari bo‘lmaydi.
O‘PIRILISh ZILZILALARI
yer ostidagi bo‘shliqlarning to‘satdan 
o‘pirilishi yoki bosib qolishi vaqtida sodir bo‘ladi. Bunday zilzilalar kichik 
hajmdagi tog‘ massalari bilan bog‘liq bo‘lganligi uchun faqat kuchsiz yer 
tebranishlarini keltirib chiqarishi mumkin. Ular lokal xarakterga ega bo‘lib, aholiga 
hech qanday xavf tug‘dirmaydi.
Quyidagi jadvalda turli kuchga (magnitudaga) ega bo‘lgan zilzilalarning yillik 
o‘rtacha sonini keltiramiz: 
Zilzilalar
Magnituda 
Zilzilalarning 
yillik 
o‘rtacha soni 
Dunyo miqyosidagi fojia
>8
1-2
ZILZILA 
TURLARI
QOBIQ
QOBIQ 
OSTI
ChUQUR 
FOKUSLI

---

133 
Regional miqyosdagi talofatli
7-8
15-20
Lokal miqyosdagi kuchli
7
100-150
O‘rtacha kuchdagi
5-6
750-1000
Joylardagi kuchsiz shikastlantiruvchi
4-5
5000-10000
Kuchsiz
3-4
40000-50000
O‘ta kuchsiz, odamlar sezmaydigan

3

3000000-3500000
Yer kurrasi bo‘yicha yiliga o‘rta hisobda