Texnologiyalari kafedrasi «hayot faoliyati xavfsizligi»

 
KIMYOVIY 
QUROLLAR
— 
ommaviy 
qirgʻin 
qurollari
 turlaridan 
biri. 
Shikastlash taʼsiri kimyoviy 
zaharlovchi moddalar
 (ZM) ning zaharlash xossalariga 
asoslangan. Asosiy tarkibiy qismlari — jangovar kimyoviy moddalar (zarin, Y-gazlar 
va b.) hamda ularni qoʻllash vositalari — raqstalarning ZM toʻldirilgan jangovar 
qismlari, 
artilleriya
 snaryadlari, minalar, 
aviatsiya
 bombalari, kassetalar, fugaslar, 
granatalar va b. Ular aviatsiya, turli moslamalar, 
purkagichlar
 va aerozol generatorlar 
yordamida ham tarqalishi mumkin. 
 
OMMAVIY QIRGʻIN QUROLLARI
— dushmanning jonli kuchlariga, qurol-
aslahalariga, inshootlariga yalpi (ommaviy) talafot yetkazish uchun moʻljallangan 
jangovar vositalar, qirgʻin qurollari.
Tabiiy ofatlar
- xavfli tabiiy hodisalar va jarayonlar bo‘lib, ular favqulodda yuz berib, 
insonlarning kundalik hayot tarzini buzilishiga, qurbonlar sodir bo‘lishiga, moddiy 
boyliklarni yo‘qotilishiga olib keladi. 
ZILZILA
-bu yerning ichki qatlamlarida yig‘ilgan tabiiy qo‘shimcha kuch ta’sirida 
mexanik enyergiyaning elastik seysmik to‘lqin energiyasiga aylanishi va atrofga 
tarqalishi natijasida sodir bo‘ladigan yer silkinishlaridir. 
ZILZILA O‘ChOG‘I-
yer silkinishlarining paydo bo‘lgan joyi 
GIPOTSENTR-
ZILZILA O‘ChOG‘Ining markazi
EPITSENTR-
gipotsentrning yer yuzidagi proektsiyasi 

---

243 
ZILZILANING CHUQURLIGI
-gipotsentr va epitsentr oralig‘idagi masofa 
QOBIQ zilzilalari
-gipotsentri yer sathidan 70 km chuqurlikkacha joylashgan yer 
silkinishlari kiradi. Markaziy Osiyoda, xususan 
O‘zbekistonda bo‘ladigan 
zilzilalarning barchasi ushbu gruppaga kiradi. Ularning chuqurligi asosan 10-40 km, 
ayrim hollarda Pomirda 70 km gacha boradi. O‘rta Osiyoda, xususan, O‘zbekistonda 
biz sezadigan zilzilalar o‘chog‘i yer qobig‘ida va qobiq ostida ro‘y byeradigan 
zilzilalardir.