Texnologiyalari kafedrasi «hayot faoliyati xavfsizligi»

Tana holati.
Tana boshqaruv organlarining joylashuvida umum ergonomitik 
talablarni, davlat standartlarini, bundan tashqari, har xil ish oTinlari nuqtalarida 
ishlovchilarning kuch imkoniyatlari va maqbul harakat yo‘nalishini hisobga olish 
zarur. 
"O‘tirish” liolatining biomexanikasi. Ishchining orqa yelka tomonini ushlab 
turuvchi kuch ta’siri bo‘lmasa, bu kuch tananing yuqori tos suyagiga tushib, 
quymich nervida shishni olib keladi). Oqibatda inson tos suyagida oldinga sirg'alib 
ko‘chadigan va gavdani orqa tomonga tortgan holda ag'darib, tos suyagi 
mushaklarini sustlashishi natijasida keskin buruvchi aylanma vujudga keladi. 
Ish o‘rindiqlarining antropometrik o‘lchov lari inson tanasining o‘lchoviga mos 
tushushi lozim. Ular uch yo‘nalish bo‘yicha o‘lchanadi: vertikal, bo‘ylama 

---

38 
(sagittal) va ko‘ndalang (frontal) (4.1-rasm). 
4.1-rasm. O‘tirgan oamning vertikal, sagital va frontal antropomctrik o‘lchamlari 
Har xil materiallarda va tajriba ishlari so‘rovnomalarida o‘rindiq balandligida 
foydalanishning har xil variantlari berilgan. Jumladan standartlashtirish bo‘yicha 
xalqaro tashkilot (ISO) o‘rindiq balandligi 460 mmga tcng bo‘lishini maslahat 
beradi. Boshqa mualliflar esa bu o‘lchov 350...500 mm bo‘lishi kerakligini 
ta’kidlaydilar. Organ o‘rindiqlarida esa bu o‘lchov 420... 470 mm da o‘matilishi 
lozim, maktabda ishlaydiganlar uchun esa 440...450 mm bo‘lishi lozim. O‘z-
o‘zidan ma’lumki, tanasi har xil o‘lchovda bo‘lgan insonlar uchun o‘rindiqlar ham 
aynan ularga moslashtirilishi kerak. Maktab o‘quvchilari uchun esa stullar ularni 
uchtasidan birini uzunligiga mos tushushi va bu o‘lchov 400...600 mmni tashkil 
etishi lozim. Eng to‘g‘ri variant shundan iboratki, o‘rindiq balandligi oyoq 
kaftidagi boldir uzunligidan oshmasligi kerak (tizza ostidagi chuqurcha balandligi).