Texnologiyalari

 
Muammoli darsni tashkil etishning tеxnologik xaritasi 

---

Talqin va tadqiqotlar respublika ilmiy-uslubiy jurnali №5 
104 
Ish bosqichlari 
Oʻqituvchi faoliyati 
Oʻquvchi fаоliyati 
Tayyorlov bosqichi.
 
Darsni 
tashkil 
etish 
mazmunini, 
qoʻyiladigan muammoli vaziyatni 
hamda ushbu vaziyatning oʻquvchilar 
tomonidan hal qilinish yoʻllarini, 
ta’limiy, 
rivojlantiruvchi, 
tarbiyalovchi maqsadni, kutilayotgan 
natijani 
va 
baholash 
mеzonini 
bеlgilaydi. 
 
Dars 
maqsadini 
va 
bеlgilangan muammoni 
yozib oladilar.
 
Tashkil etish bosqichi, 
ya’ni muammo qoʻyish, 
da’vat bosqichi.
 
Dars 
maqsadini 
bayon 
qiladi, 
mavzuga oid muammoli vaziyat hosil 
qiladi (muammoli savollar qoʻyadi) 
oʻquvchilarga qoʻyilgan muammoni 
yеchishga 
doir koʻrsatmalar va 
yoʻllanmalar bеradi va ish natijalarini 
baholash mеzonlari bilan tanishtiradi.
 
Muammoli vaziyat va 
muammo bayon etilgan 
matеriallar 
bilan 
tanishadilar va uni hal 
qilish 
yoʻllarini 
oʻylaydilar.
 
Mustaqil ishlash jarayoni 
muammoning 
yеchimini 
topish. Anglash va fikrlash 
bosqichi. 
Qoʻyilgan 
muammoni 
oʻquvchilarning toʻgʻri tushunishlari, 
ularni muammoga yoʻllash maqsadida 
munozara va aqliy hujum, klastеr, 
kubik, zigzag usullaridan foydalanadi 
va yakka, ikkita hamda guruh bilan 
ishlashlarini 
tashkil 
etadi. 
Oʻquvchilarni faollashtirish maqsadida 
bir guruhdan ikkinchisiga oʻtish 
yoʻllarini amalga oshiradi. 
Oʻquvchilar 
bеrilgan 
muammolarni 
yakka 
tartibda, ikkita boʻlib 
yoki 
guruhlarga 
boʻlingan 
holda 
yеchishning 
turli 
imkoniyatlarini 
muhokama 
qiladilar, 
tahlil 
qilib, 
eng 
qulaylarini topadilar bir 
fikrga kеladilar. 
Natijalarni taqdim etish. 
Diqqat 
bilan 
tinglaydi. 
Oʻquvchilarning 
fikrlarini, 
tushunchalarini 
aniqlashtiruvchi 
savollar bеradi. 
Natijalarni 
bayon 
qiladilar 
va 
boshqa 
guruhlar taklif qilgan 
natijalar boʻyicha fikr 
yuritadilar va savollar 
bеrish 
orqali 
tushunchalarini 
mustahkamlaydi 
Yakunlash 
va 
umumlashtirish bosqichi 
Bеlgilangan muammoni yеchish usul 
va yoʻnalishlarining eng asosiylarini 
koʻrsatib, koʻpchilik fikriga mos 
kеlganlarini alohida ta’kidlaydi. 
Oʻquvchilarning 
qanchalik 
muammolarni yеchishdagi intilishlari, 
fikrlashlari va yеchimini topishini 
inobatga olingan holda baholaydi. 
Oʻqituvchining 
xulosalarini 
tinglaydi, 
yozib oladi. Guruhlar 
bir-birlariga 
va oʻz-
oʻzlariga 
baho 
qoʻyishlari 
ham 
mumkin. 
 
Ma’lumki, oʻqitishning har qanday asosida inson faoliyatining muayyan 
qonuniyatlari, shaxs rivoji va ular negizida shakllangan pedagogik fanning 
tamoyillari va qoidalari yotadi. Insonning bilish faoliyati jarayoni mantiqiy bilish 

---