Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent

Simmetrik kriptotizimlardagi muammolar. 
Simmetrik shifrlash 
tizimlari ma’lumotni shifrlashda va rasshifrovkalashda aynan bir 
kalitdan foydalanadi. Bu esa tarmoq bo‘ylab shifrlangan ma’lumotni 
uzatishdan oldin shifrlash kalitini uzatishni taqozo etadi. Boshqacha 

---

62 
aytganda, 
kalitlarni tomonlar orasida xavfsiz uzatish 
simmetrik 
kriptotizimlar oldidagi asosiy muammo sanaladi.
Bundan tashqari, bir foydalanuvchining, qolganlari bilan ma’lumot 
almashishida, ularning har biri bilan alohida kalitlarga ega bo‘lishi talab 
etiladi. Bu esa foydalanuvchiga ko‘p sonli kalitlarni xavfsiz saqlash 
zaruriyatini keltirib chiqaradi.
Simmetrik kriptotizimlarda kalit uzunligi. 
Amalda kriptografik 
tizimlarning kalit uzunligiga qat’iy talablar qo‘yiladi. Ushbu talablar 
vaqt o‘tishi bilan hisoblash qurilmalari imkoniyatining o‘zgarishiga 
bog‘liq holda o‘zgarib boradi. Kriptotizimlarda foydalanilgan kalitni 
joriy vaqtdagi hisoblash qurilmalari orqali hisoblab topishning 
imkoniyati bo‘lmasligi zarur. Bu yerda kalitni topish deganda biror 
uzunlikdagi kalitni bo‘lishi mumkin bo‘lgan barcha variantlarini 
hisoblab chiqish nazarda tutiladi. Masalan, kalit uzunligi 4 bitga teng 
bo‘lsa, u holda bo‘lishi mumkin bo‘lgan variantlar soni 
2
4
= 16
ga teng 
bo‘ladi yoki, umumiy qilib aytganda, 
𝑛
bitli kalitlarni bo‘lishi mumkin 
bo‘lgan variantlari 
2
𝑛
ga teng bo‘ladi.
Hozirgi kunda simmetrik kriptotizimlarda foydalaniluvchi 
kalitlarning uzunligi kamida 128 bitli bo‘lishi zarur. 3.3-jadvalda turli 
uzunlikdagi kalitlarning bo‘lishi mumkin bo‘lgan barcha variantlarini 
hisoblash uchun turli qiymatli qurilmalardan foydalanilganida 
sarflanadigan vaqt ko‘rsatilgan. Ko‘rsatilgan natijalar 2005-yildagi narx 
asosida keltirilgan. 
3.3-jadval