Tez buziladigan yuklarni tashiydigan avtotransport vositalarini va sovutish moslamasining samaradorligni baholash

Tadqiqotning maqsadi. 
Tez buziladigan yuklarni tashiydigan avtotransport 
vositalarini va sovutish moslamasining samaradorligni baholash. 
Tadqiqot maqsadi. 
Sovutgichdagi issiqlik balansini aniq hisoblash issiqlik 
texnikasi mutaxassislari tomonidan hal qilinishi kerak bo‘lgan alohida, juda 
murakkab vazifadir. Biroq va juda oddiy mulohaza yuritish asosida, biz u ma’lum 
bir qalinligi bir panelini foydalanish tavsiya yetiladi deb xulosa qilish mumkin. 

---

The scientific journal vehichles and roads, 2021 №4
Научный журнал транспортных средств и дорог, 2021 №4 
28 
Shubhasiz har qanday holatda, yeng qalin panellar yeng yaxshi issiqlik 
izolyasiyasini beradi va biz maqsadga muvofiqlik haqida gapirganda, birinchi 
navbatda iqtisodiy maqsadga muvofiqlikni nazarda tutamiz.[4] 
Rasm 1: Refrijeratorli avtotransport vositalarining ko’rinishi 
 
Tashishda tez buzuluvchi yuklarni miqdori va sifatini saqlanishligiga 
bag’ishlangan masalalar A.D. Velikanov, F.I. Zarudnev, A.V. Kandaev, P.I Laren,
A.P. Petrova va boshqa mualiflar ishlarida o’z aksini topgan. Tadqiqotlar natijasida 
avtomobil-refrijeratorlar yuk honasidagi haroratga atrof muxit haroratini tasiri- 
ekspluatatsion sharoitni asosiy omili sifatida takidlangan. 
Yu.D Rubyansov va F.O. Vesyolkin tadqiqotlarida rafrijerator issiqlik 
yuklanmasiga kuzov issiqlik izalyatson yuzasini “eskirishini” va eshiklarini ochilib 
–yopilish sonini tasiri o’rganilgan . 
C.A. Sidirov avtomobil-refrijerotor yuk honasidagi issiqlik rejimiga kichik 
partion tez buzuluvchi yuklarni larda tarqatish mashrutlarda yukni tushurish vaqti 
va atrof muhit haroratini ta’siri yoritilgan.[5] 
Issiqlik izolyasiyasi muzlatgich kamerasi uchun maqbul bo‘lib, yuzaning 
kvadrat metri uchun 10 Vt/m
2
darajasida issiqlik yo‘qotishlarini ta’minlaydi. Aks 
holda bu qiymat issiqlik yuki deb ataladi, ya’ni bu kamerada kerakli haroratni saqlab 
turish uchun tiklanishi kerak bo‘lgan sovuqning yo‘qolishi. Kameraning tashqi va 
ichki harorati farqiga qarab, turli qalinlikdagi panellar uchun hisoblangan issiqlik 
yo‘qotish ma’lumotlari keltirilgan. 
Ma’muriy - xo‘jalik binolari uchun mintaqaga qarab ruxsat yetilgan issiqlik 
yo‘qotishlari ko‘rsatkichlari tasdiqlangan. Panellarning yuzalaridagi harorat farqi 
tufayli deformasiyalanishi. 
Panellar rangini tanlashda kuchli yorug‘lik yutilishi tufayli tashqi tomondan 
qizdirish natijasida ularning mumkin bo‘lgan deformasiyalarini hisobga olish 
zarurligi qayd yetilgan. Aslida, bu muammo ancha keng va odatda sendvich panel 
plitalari o‘rtasida muhim harorat farqi bor.
Sendvich panellarning issiqlik o‘tkazuvchanligi. Sendvich panellari 
xususiyatlar issiqlik izolyasiya materiallari orasida poliüretan ko‘pik issiqlik 

---

The scientific journal vehichles and roads, 2021 №4
29 Научный журнал транспортных средств и дорог, 2021 №4 
o‘tkazuvchanlik yeng past koyeffisiyenti (l=0.019 W / m°C) va yuqori 
gidroizolyasiya xususiyatlarga yega (yopiq gözeneklerin 99% gacha), hatto tom 
yopish materiallari sifatida foydalanish imkonini beradi.[6] 
Poliuretan ko‘pik kislotali va ishqoriy muhitlarga kimyoviy neytral bo‘ladi. 
Yanabilirlik sinfi G2. Poliuretan ko‘pik kimyoviy birikmalarga yuqori qarshilik 
ko‘rsatadi. Qattiq poliüretan ko‘pikning asosiy ilovalaridan biri turgoniyni devor va 
uyingizda sendvich panellarini issiqlik izolyasiyasi qatlami sifatida ishlatish 
texnologiyasidir.: 

Issiqlik o‘tkazuvchanlikning yeng past koyeffisiyenti (0.019-0.025 Vt / 
M * K); 

Past zichlik (40-50 kg / kub metr); 

Yuqori yopishqoq kuch; 

Bog‘ichlarga hojat yo‘q; 

Oliy akustik izolyasiya; 

Sovuq ko‘priklar yo‘q; 

Har qanday konfigurasiya va o‘lchamdagi tuzilmalarni ajratish 
qobiliyati; 

Qoplamalarning mustahkamligi-ular parchalanish va chirishga 
uchramaydi, mavsumiy haroratning o‘zgarishi, yog‘ingarchilik, agressiv 
sanoat atmosferasi ta’sirida buzilmaydi; 

Olingan materialning yuqori yekologik tozaligi-gigiyenik me’yorlarga 
ko‘ra, uni oziq-ovqat mahsulotlari uchun sovutish uskunalarida ishlatishga 
ruxsat yetiladi.[7] 
Taqdim yetilgan ma’lumotlar dalolat beradi. furgonni loyihalashda yuklarni 
(shu jumladan iqlimni) murakkab ta’sirini hisobga olgan holda ma’lumotlarni 
tekshirishingiz kerak. 
Refrijeratorlarni loyihalash paytida amalga oshiriladigan teplo-texnik hisoblar 
kuzovning issiqlik o‘tkazmasligini, sovituvchi moslama-ning kerakli bo‘lgan ish 
unumini aniqlash uchun kerak bo‘ladi. 
Hisoblash uchun kerakli ma’lumotlar:
 

yukxonaning o‘lchamlari;
 

talab qilingan issiqlik o‘tkazish koeffisiyenti; 
 

rejrijerator tashqarisidagi va ichkarisidagi eng katta va eng kichik 
harorat; 
 

yukxona ichidagi havoning almashinish darajasi (soni);
 

qabul qilingan sovutish va isitish tizimlari;
 

yuklarni sovitish tezligi;
 

tez buziluvchi yuklar uchun qo‘shimcha talablar.
 
Kuzov konstruksiyasidagi mavjud bo‘lgan moslamalarni mahkamlash 
elementlari, har xil materiallarning bir necha qatlami issiqliq oqimining harakatini 
kuzatishni qiyinlashtiradi. 
Hisoblar uchun zona usulini qo‘llaymiz. Bunda yukxonadagi to‘siqlarni 
(devorlar, pol va tom) konstruktiv jihatdan yaqin bo‘lgan zonalarga ajratamiz. 

---

The scientific journal vehichles and roads, 2021 №4
Научный журнал транспортных средств и дорог, 2021 №4 
30 
Demak I – zona refrijerator devorlari. Ularning o‘lchamlari:
 
Yon devorlar – uzunligi 13,3 m
 
- balandligi 2,6 m
 
- yuzasi 13,3 x 2,6 x 2 = 69,16 m
2
 
- qalinligi 0,075 m
 
Oldingi devor - eni 2,45 m
 
- balandligi 4 m
 
- yuzasi 2,45 x 4 x 2 = 19,6 m
2
 
- qalinligi 0,075 m 
 
II – zona – pol uzunligi 13,0 m
 
- eni 2,6 m 
 
- yuzasi 13 x 2,6 = 33.8 m
2
 
- qalinligi 0,1 m
 
III – zona – tom (potolok) uzunligi 13,0 m
 
- eni 2,6 m. yuzasi 33,8 m
2
 
- qalinligi 0,08 m
 
Har bir zona uchun issiqlik o‘tkazish koeffisiyenti (Vt/(m
2
K) quyidagi formula 
bilan aniqlanadi:
 
k
j
= (1/

n 
+ 

b
i
/

I
+ 1/

v
)
-1
Bu yerda: