Tez özetleri Astronomi ve Uzay Bilimleri Anabilim Dalı

STAKEEVA Baktıgül
Danışman : Yrd.Doç.Dr.Burcu ONAT

Anabilim Dalı : Çevre Mühendisliği

Mezuniyet Yılı : 2009

Tez Savunma Jürisi : Yrd.Doç.Dr.Burcu ONAT (Danışman) Prof.Dr. Esma TÜTEM

Doç.Dr. Nilgün BALKAYA

Yrd.Doç.Dr.Ülkü ŞAHİN

Yrd.Doç.Dr. Semih NEMLİOĞLU

Trafiğin Yoğun Olduğu Çevrelerde Maruz Kalınan İnce Partikül Maddenin (Pm2.5) Belirlenmesi

Bu çalışmada trafiğin yoğun olduğu çevrelerde farklı ulaşım türlerinde ince partikül maddelere (PM2.5) kişilerin maruz kalışı belirlenmiştir. Bu amaçla özel araç, metrobüs, belediye otobüsü, metro ve yaya ulaşım türlerinde PM2.5 ölçümleri ve partikül sayımı yapılmıştır. Ölçümler Metro dışındaki ulaşım araçlarında Ekim 2008 - Kasım 2008 zaman periyodunda, günde iki kere, trafiğin yoğun olduğu ve yoğun olmadığı saatlerde (sabah-öğle) yapılmıştır. Metro tren içi ve makinist kabini içinde yapılan ölçümler ise Ocak-Nisan 2008 zaman periyodunda tren içinde günde 3 kez (sabah-öğle-akşam), makinist kabininde 08:00-24:00 saatleri arasında gerçekleştirilmiştir. Sonuçlar taşıt türleri, ortam koşulları ve havalandırma sistemleri arasındaki farklar dikkate alınarak değerlendirilmiştir.

Araba içinde trafiğin yoğun olduğu ve az yoğun olduğu sabah saatlerinde yapılan ölçümlerde 0.3 µm, 0.5 µm, 1 µm ve 3 µm çapındaki partiküller için havalandırma açık olduğunda alınan sonuçlar, havalandırma kapalı olduğunda kaydedilen sonuçlardan daha yüksek olarak bulunmuştur. Metrobüs içinde de aynı şekilde trafiğin yoğun olduğu saatlerde partikül sayıları daha yüksektir. Belediye otobüsü içinde yapılan ölçüm sonuçlarına bakıldığında sabah ve öğlen saptanan partikül sayısının diğer ulaşım türlerine göre daha yüksek olduğu ve sabah ölçümlerinin biraz daha yüksek olmasına rağmen öğlen ölçümleri ile arasında çok fazla fark olmadığı görülmektedir. Yaya olarak yapılan ölçüm sonuçlarına bakıldığında partikül sayısının 6 partikül fraksiyonunda da belediye otobüsü hariç diğer ulaşım türlerinden daha fazla olduğu görülmektedir.

PM2.5 konsantrasyonlarının günlük ortalamaları ise arabanın içinde partikül sayımın sonuçlarında olduğu gibi havalandırma açık durumdayken kapalı durumundaki sonuçlardan daha yüksek olduğu bulunmuştur. Hafta içi sabah hafta sonu ise öğle saatlerin de PM2.5 konsantrasyonlarının yüksek olduğu görülmüş: hafta içi sabah 73 µg/m3 ve hafta sonu sabah 33 µg/m3 olarak bulunmuştur. Metrobüs içinde bulunan PM2.5 konsantrasyonları 46 µg/m3 ve 34.5 µg/m3 olarak bulunmuştur. En yüksek sonuçlar belediye otobüsü içinde trafiğin yoğun saatlerde 106 µg/m3 ve az yoğun saatlerde 89 µg/m3 olarak, yaya için ise 89 µg/m3 ve 82 µg/m3 olarak bulunmuştur. Metro M1 (Aksaray-Havalimanı) ve M2 (Taksim-4.Levent) hatlarında ise tren içindeki PM2.5 konsantrasyonları sırasıyla 73 µg/m3 ve 62 µg/m3, makinist kabini içinde ise 73 µg/m3 ve 50 µg/m3 olarak bulunmuştur.