Tez özetleri Astronomi ve Uzay Bilimleri Anabilim Dalı

ASTRONOMİ VE UZAY BİLİMLERİ ANABİLİM DALI

SEZEN Şebnem
Danışman : Doç. Dr. Füsun LİMBOZ

Anabilim Dalı : Astronomi ve Uzay Bilimleri

Mezuniyet Yılı : 2008

Tez Savunma Jürisi : Doç. Dr. Füsun LİMBOZ

Prof. Dr. H. Gökmen TEKTUNALI

Prof. Dr. H. Hüseyin MENTEŞE

Doç. Dr. Yüksel KARATAŞ

Prof. Dr. Çetin BOLCAL

Fotometrik Kırmızıya Kayma Yöntemi ile Lüminozite Fonksiyonu Hesabı

Galaksilerin kırmızıya kayma (z) değerlerinin bulunması geniş ölçekli evren çalışmaları açısından oldukça önemlidir. Kırmızıya kayma değerleri yardımıyla galaksilerin ve galaksi kümelerinin bizden uzaklaşma hızları yani bir başka deyişle evrenin genişleme hızı bulunabilir. Bu da gözlemsel kozmolojinin en önemli çalışma alanlarından biridir. Evrenin genişleme hızı bize evrendeki madde yoğunluğu ve buna bağlı olarak evrenin geleceği ile ilgili bilgi vereceğinden, kırmızıya kayma değerlerinin sağlıklı bir şekilde bulunabilmesi oldukça büyük önem taşımaktadır.

Bu tez çalışmasında galaksilerin kırmızıya kaymalarının tayininde kullanılan yöntemlerden fotometrik kırmızıya kayma yöntemi detaylı bir şekilde anlatılmıştır. Yöntemin tarihçesi anlatıldıktan sonra günümüzdeki uygulanma şekli ile avantaj ve dezavantajları, spektroskopik yöntem ile karşılaştırılarak belirtilmiştir.

Abell 2040 galaksi kümesine ait fotometrik veriler (Ek 1’de verilmiştir) Sloan Digital Sky Survey (SDSS)’den alınarak Le PHARE programı ile kümeye ait fotometrik kırmızıya kayma değerleri bulunmuş ve literatürde yeralan spektroskopik kırmızıya kayma değerleri ile karşılaştırılmıştır. Sonuçta, Δz=0,051’lik bir hata ile kümenin kırmızıya kayması bulunmuştur. Bu kırmızıya kaymadan itibaren yapılan hesaplama ile kümenin Samanyolu galaksisinden uzaklığı yaklaşık olarak 424,3 Mpc’tir. (Abell 2040 galaksi kümesine ait galaksi resimleri Ek 2’de verilmiştir)

Abell 2040 kümesinin lüminozite fonksiyonu Mg = -20,5 kadire kadar tam olarak elde edilebilmiştir. Elde edilen lüminozite dağılımı literatürde verilen lüminozite fonksiyonları ile uyumludur. Sönük galaksilerin sayısının fazla olması grafiklerde belirgin bir şekilde görülmektedir. Lüminozite fonksiyonunun en parlak ucunda -23 kadirde çok parlak bir galaksi yer almaktadır. Bu galaksi muhtemelen Abell 2040 kümesinin merkezindeki hakim galaksidir. Dressler’in (1980) listesinde de bu galaksi D sınıfı olarak belirtilmiştir.