Tez özetleri Astronomi ve Uzay Bilimleri Anabilim Dalı

EBCİN KORKUSUZ Ebru
Danışman : Prof. Dr. Hüseyin DİRİK

Anabilim Dalı : Orman Mühendisliği

Programı : Silvikültür

Mezuniyet Yılı : 2008

Tez Savunma Jürisi : Prof. Dr. Hüseyin DİRİK

Prof. Dr. Melih BOYDAK

Prof. Dr. C. Ünal ALPTEKİN

Prof. Dr. Hakan ALTINÇEKİÇ

Doç. Dr. Alper ÇOLAK

Magnolia grandiflora L. ve Magnolia x soulangiana Soul.Türlerinin Bazı Tohum Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Araştırmalar

Magnolia grandiflora L. ve Magnolia x soulangiana Soul. türleri tohumlarının morfolojisi, olgunlaşma zamanı, çimlenme engeli ya da dormansi fizyolojisi ve tohum gücü (doğrudan, dolaylı), laboratuarda gerçekleştirilen bir dizi deneysel çalışmalarla araştırılmıştır.

Elde edilen bulgular, tohum morfolojisi açısından Magnolia grandiflora L. ve Magnolia x soulangiana Soul. türlerinin, uzunluk, genişlik ve kalınlık ölçüleri açısından tohum boyutu özelliklerinin ortalama değerleri bakımından farklılıklar gösterdiğini, ortalama tohum ağırlıkları ve 1000-tane ağırlıkları arasında ise farklılık olmadığını ortaya koymuştur. Magnolia grandiflora L. türünün 1000-tane ağırlığı 210.31 gr., Magnolia x soulangiana Soul. türünün 1000-tane ağırlığı da 209.01 gr. bulunmuştur.

Tohum olgunlaşma zamanı ile ilgili denemelerde, Magnolia grandiflora L. tohumlarının Aralık’ta , Magnolia x soulangiana Soul. tohumlarının da Ekim’da yeterli olgunluğa ulaştığı belirlenmiştir.

Manolya türleri tohumlarında ön işlemleri zorunlu kılan dormansi ya da çimlenme engeli mevcuttur. Çalışma kapsamında söz konusu çimlenme engelinin giderilmesi için her 2 türde soğuk katlama (klasik katlama), çıplak katlama, osmotik stres ile koşullandırma ve katlama + hormonla (GA3) muamele etme işlemlerinin etkileri deneysel olarak araştırılmıştır.

Deneme sonuçları, her 2 türde de çıplak katlama ve osmotik stres ile koşullandırma yöntemlerinin tohumların çimlenme engelini gidermek için yeterli olmadığını ortaya koymuştur.

20 ºC ve 25 ºC’lik 2 farklı sıcaklık düzeyinde 3, 4.5, 6 aylık sürelerle soğuk katlama uygulanan tohumların çimlenme testi sonuçları; çimlenme yüzdesi (GP %), ortalama çimlenme süresi (MGT – gün) ve çimlenme değeri (GV) parametrelerine göre analiz edilmiş, elde edilen bulgular, türlere ve katlama sürelerine göre önemli farklılıklar olduğunu göstermiştir. Magnolia grandiflora L. tohumlarında en yüksek çimlenme yüzdesi 4.5 ay süre ile katlama uygulanan ve 25 ºC’de çimlendirilen tohumlar ile (% 81) 6 ay süre ile katlama uygulanan ve 20 ºC’de çimlendirilen tohumlardan (% 81) elde edilmiştir. Çimlenme parametreleri açısından ise en iyi çimlenme performansını 4.5 ay süre ile katlama uygulanan ve 25 ºC’de çimlendirilen tohumlar vermiştir. Magnolia x soulangiana Soul. tohumlarında ise en yüksek çimlenme yüzdesi 4.5 ay süre ile katlama uygulanan ve 25 ºC’de çimlendirilen tohumlarda (% 91) ile 6 ay süre ile katlama uygulanan ve 20 ºC’de çimlendirilen tohumlardan (% 94) elde edilmiştir. Çimlenme parametreleri açısından ise en iyi çimlenme performansı 4.5 ay süre ile katlama uygulanan ve 25 ºC’de çimlendirilen tohumlarda saptanmıştır.

Her 2 türün tohumlarında çimlenme engelinin giderilmesi için denenen 1500 ppm ve 2000 ppm düzeylerindeki hormon uygulamalarının çimlenme üzerindeki etkileri 1,5 ve 3 aylık katlama süreleri ile kombineli olarak gerçekleştirilmiş ve deneme bulguları hem Magnolia grandiflora L. hem de Magnolia x soulangiana Soul tohumlarında 1500 ppm GA3 + 3 aylık katlama işleminin çimlenme parametreleri açısından en iyi sonucu verdiğini (% 85 ve % 95) ortaya koymuştur.

Tohum canlılığını kısa sürede belirleyebilmeye yönelik indirekt testler kapsamında tetrazolium ve elektriksel iletkenlik denemeleri gerçekleştirilmiş ve tetrazolium yönteminin iç uyku halindeki tohumların vital gücünü yeterli düzeyde yansıtabildiği belirlenmiştir.

Bu sonuçlar katlama + hormonla (GA3) muamele işlemlerinin gerek çimlenme yüzdesi (GP), çimlenmenin ortalama süresi (MGT) ve çimlenme değeri (GP) gibi performans ölçütleri bakımından, gerekse uygulama süresinin kısalığı bakımından özellikle soğuk katlama ve diğer seçeneklere göre daha uygun bir ön işlem olarak yorumlanmış ve kullanımı, hem Magnolia grandiflora L. hem de Magnolia x soulangiana Soul. tohumlarında dormansi yada çimlenme engellerinin giderilmesinde uygulama değeri en yüksek yöntem olarak önerilmiştir.