Tez özetleri Astronomi ve Uzay Bilimleri Anabilim Dalı

7- Dodesenil- 8 Kinolinol (Kelex- 100) ile Türevlendirilmiş Reçineyle Cr(III)/ Cr(VI) Türlemesi ve Atomik Absorpsiyon Spektrometrisi ile Tayini

Krom sulu sistemler içerisinde Cr(III) ve Cr(VI) olmak üzere iki farklı oksidasyon basamağında bulunur. Endüstriyel faaliyetler sonucu salınan atıklar krom dahil çeşitli toksik metaller içerir. Krom metali ve ürünleri yüzey kaplama endüstrisinde anotlama işlemlerinde, alaşımların hazırlanmasında, krom kaplamada, deri tabaklamada pil üretimi, ısıya dayanıklı malzemelerin yapımında, boyalarda, kaynak işlemlerinde, kataliz, korozyon kontrolü, oksidasyon, ahşap ürünlerin korunmasında ve çeşitli endüstriyel uygulamalarda yaygın olarak kullanılır. Cr(III), canlı organizmalar için gerekli eser element olarak kabul edilir. Glukoz tolerans faktörünün ayarlanmasında önemli bir rolü vardır. Cr(III)’ ün aksine Cr(VI) toksik olabilir ve karaciğer, akciğer ve böbrekler üzerinde zararlı etkileri vardır.

Stiren divinilbenzen (SDB) reçinesinin sıvı-iyon değiştirici olarak bilinen Kelex- 100 (7-dodesenil-8 kinolinol) ile modifiye edilmesiyle sentezlenen SDB- Kelex 100 kelatlayıcı reçinesinden ve yine Kelex- 100’ün SDB reçinesi üzerine emdirilmesinden elde edilen SDB- Kelex 100 adsorbanından Cr(III) ve Cr(VI) ayrılmasında, önderiştirilmesinde ve seçimli olarak tayininde yararlanıldı. Sentezlenen SDB- Kelex 100 reçinesiyle yapılan çalışmalar sonucunda tekrarlanabilir sonuçlar elde edilememiştir. Buna karşılık emdirilmeyle hazırlanan SDB- Kelex 100 adsorbanında Cr(VI)’nın kantitatif tutulduğu pH aralığı, pH=1- 3 ve Cr(III)’ün kantitatif tutulduğu pH aralığı pH=6 olarak bulunmuştur. Krom tayinleri atomik absorpsiyon spektrometrisi (AAS) ile yapılmıştır. Her iki tür için bulunan çalışma pH’ larında diğer türün kantitatif olarak tutulmadığı belirlenmiştir. Cr(III) için kesikli temas kapasitesi 12.01 mg g-1-reçine ve Cr(VI) için 121.95 mg g-1-reçine bulunmuştur. Kullanılan Kelex- 100 ligandı ile hem Cr(III) hemde Cr(VI) türleri çok kuvvetli kelat oluşturmalarından dolayı, çeşitli konsantrasyonlarda denenen asit, baz ve yükseltgen kalevi karışımlarla kantitatif olarak elüe edilmelerinde başarılı (< % 30 geri kazanım) olunamamıştır. Krom türlerinin reçineye tersinir olmayan bağlanması nedeniyle adsorban fazında tutulan krom miktarları değil, denge halinde sulu fazda reçine tarafından adsorplanmadan kalan krom miktarları tayin edilerek, krom türlemesi ve önderiştirilmesi, bir dizi değişkenin fonksiyonu olarak incelenmiştir.