Tezislər / Theses

THE 3
rd
 INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCES OF STUDENTS AND YOUNG RESEARCHERS 
dedicated to the 99
th
anniversary of the National Leader of Azerbaijan Heydar Aliyev
290
luğun miqdarının Bayanşirə sortunda 6,7 q/dm
3
; Mədrəsədə 6,4 q/dm
3
; 
Xindoqnıda 4,2 q/dm
3
; Ələkbərov (2017) [3] isə Chardonay sortunda titrlənən 
turşuluğu 5,1 q/dm
3
müəyyən etmişdir. 
pH miqdarının ağ sortlarda 3,3-dən, rəngli sortlarda 3,5-dən yuxarı olma-
sı arzu olunmur [2]. Çünki şirədə yüksək pH, şərab keyfiyyətində (rəng, dad və 
s.) çatışmazlığa səbəb olur. Bundan başqa yüksək pH-a malik şirələr, pozucu 
orqanizmlər tərəfindən şərab qüsurlarına səbəb ola bilir. pH-da artım yetişmə 
prosesi zamanı davam edir və yığım vaxtının təyinində həlledici rol oynayır. 
Üzüm şirəsində pH miqdarının ağ sortlar üçün 3,1 və ya 3,2, qırmızı sortlar 
üçün 3,4 olması optimaldır. Sortlar arasında ən yüksək pH miqdarı Chardonay 
(3,62), ən aşağı pH miqdarı Şirvanşahı (3,16) sortunda müəyyən edilmişdir. 
pH
2
ilə Brix miqdarının hasilindən əldə edilən ədədin ağ sortlarda 200-ə, 
qırmızı sortlarda 260-a yaxın olması yığım vaxtının müəyyənləşdirilməsində 
bir digər əhəmiyyətli kriteriya olaraq istifadə edilir [2]. Ona görə də araşdır-
madakı ağ sortların (Roussanne, Chardonay, Bayanşirə) 214,3-269,8; rəngli 
sortların (Carignane, Şirvanşahı, Mədrəsə, Xindoqnı) 209,3-275,3 arasında 
tərəddüd etdikləri müşahidə edilir. 
Ümumi olaraq sortların ölkəmizdə becərilə biləcəyi, şirə keyfiyyəti baxı-
mından Mədrəsə, Carignane, Şirvanşahı və Bayanşirə sortlarına üstünlük 
verilə biləcəyini qeyd etmək olar. 
Ədəbiyyat
 
[1]. Abasova X.T. Abşeron şəraitində bəzi texniki üzüm sort və formalarının morfometrik qiy-
mətləndirilməsi. Mərkəzi Nəbatat Bağının elmi əsərləri, XIV cild, Bakı 2016, səh. 29-40. 
[2]. Cox, J., 1999. From Vines to Wines. 232 p. 
[3]. Ələkbərov Ə.M. Fransa üzüm sortlarından yerli şəraitdə şərab istehsalı və keyfiyyət 
xüsusiyyətlərinin qiymətləndirilməsi. Texnika üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq 
üçün təqdim olunmuş dissertasiyanın avtoreferatı, Gəncə, 2017, 22 s. 
[4]. Hüseynov M.Ə., Səlimov V.S., Nəsibov H.N. Üzüm şirəsinin texnoloji və keyfiyyət para-
metrlərinə sortmüxtəlifliyinin təsiri. “Azərbaycan aqrar elmi” jurnalı. Bakı: 2019, №1, s. 122-128. 
[5]. Kodur, S., Tisdall, J.M., Tang, C., Walker, R.R., 2010. Accumulation of Potassium in 
Grapevine rootstocks (Vitis) Grafted to ‘Shiraz’ as Affected by Growth, Root-Traits and 
Transpiration. Vitis 49 (1): 7–13. 
[6]. Quliyev V.M. Naxçıvan Muxtar Respublikasında aborigen üzüm sortlarının salxımlarının 
əsas irsi əlamətləri. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Naxçıvan Bölməsinin Xəbərləri, 
Təbiət və texniki elmlər seriyası, 2014, № 2, s. 64-69. 
[7]. Məmmədov B.A. Kriotəsir tətbiqi ilə şirə və şərabların texnologiyasının təkmilləşdirilməsi. 
Texnika üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün təqdim olunmuş dissertasiyanın 
avtoreferatı, Gəncə, 2021, 22 s. 
[8]. Məmmədova A.R. Tünd şərabların təkmilləşdirilmiş texnologiyası və keyfiyyət xüsusiyyət-
lərinin qiymətləndirilməsi. Texnika üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün təqdim 
olunmuş dissertasiyanın avtoreferatı, Gəncə, 2017, 22 s. 
[9]. Rieger, M., 2006. Introduction to Fruit Crops. Grape (Vitis spp). 229-250 p. 
[10]. Səlimov V.S., Şükürov A.S., Nəsibov H.N., Hüseynov M.Ə. Üzüm: innovativ becərilmə 
texnologiyası, mühafizəsi və aqroekologiyası.
 
Bakı: «Müəllim» nəşriyyatı, 2018, 632 s. 
[11]. Şəfizadə C.Ə. Yerli və introduksiya olunmuş üzüm sortlarından yüksək keyfiyyətli qırmızı 
süfrə şərablarının hazırlanma texnologiyasının təkmilləşdirilməsi. T.f.d. elmi dərəcəsi 
dissertasiyasının avtoreferatı, Gəncə, 2018, 22 s. 

---