Tezislər / Theses

Musa Bayramov, Şəhla Quliyeva, Günay Mehdiyeva, Mahirə Ağayeva, 
Gülnarə Həsənova
Bak
ı
 Dövl
ə
t Universiteti 
Bak
ı
, Az
ə
rbaycan 
[e-mail]
Elmi rəhbər: Musa Bayramov 
Açar sözl
ə
r:
radionuklidlər, zərərli kimyəvi maddələr, sorbentlər, təmizləmə 
Makromolekulyar birləşmələr kimyasının aktual problemlərindən biri 
funksionallaşdırılmış polimerlər və tənzimlənən şəbəkə tezliyi, müəyyən edil-
miş məsamə ölçüləri və digər mühüm xüsusiyyətlərə malik üçölçülü sopoli-
merlərin sintezidir [1,2]. Su sistemlərinin ağır metallardan, radionuklidlərdən 
və digər ekoloji təhlükəli maddələrdən təmizlənməsi üçün sorbentlər, kata-
lizatorlar, metal nanohissəciklərin, onların sulfidləri və oksidlərinin hopdurul-
ması üçün matrislər kimi müxtəlif tətbiqlər mövcuddur [3, 4]. 

---

THE 3
rd
 INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCES OF STUDENTS AND YOUNG RESEARCHERS 
dedicated to the 99
th
anniversary of the National Leader of Azerbaijan Heydar Aliyev
437
Bu baxımdan tərəfimizdən aparılan tədqiqat işləri mühüm əhəmiyyət 
kəsb edir. Belə ki, təqdim olunan tezisdə 4-izopropenilfenol, formaldehid və 
4-(1-metil)-1-dimetoksifosforiletil) fenolun qələvi iştirakında polikondensləş-
məsi reaksiyası və sintez edilmiş üçlü sooliqomerlərin azoizobutironitril 
(diniz) inisiatoru iştirakında akrilonitrillə tikilmə reaksiyasının nəticələri haq-
qında bəhs edilmişdir.
Müəyyən edilmişdir ki, yuxarıda göstərilən birləşmələrin polikondens-
ləşməsi prosesi KOH katalizatorunun (hər qarışığa 0,5%) iştirakında, 60
0
C 
temperaturda və onların ekvimolyar nisbətinin iştirakında 3-4 saat müddətdə 
yüksək çıxıma nail olunur. Üçqat sooliqomerlərin çıxımı 94% təşkil edir. 
Gel-xromatoqrafik tədqiqatların nəticələri göstərmişdir ki, sintez olunmuş 
soolqomerlərin əsasən aşağı molekul kütləlidir (Mw 2225, Mn 720, Mw/Mn 
3.09). Onlarda nisbətən yüksək molekulyar çəkiyə malik olan (Mw 7920, Mn 
6450, Mw/Mn 1.23) sooliqomerlər də movcuddur (15%-dən az). 
Üçlü sooliqomerlərin strukturlaşdırılması prosesinin əsas şərtləri aşkar 
edilmişdir: sooliqomer:akrilonitril -1:1(mol). Temperatur 75-80
0
C, dinizin miq-
darı – 1% (reagentlərin qarışığının cəmiinə görə), reaksiya müddəti 8 saat. 
Çarpaz bağlı sopolimerlərin məhsuldarlığı 95-97% təşkil edir (nəzəriyədən). 
Onların quruluşları IR-spektroskopiya vasitəsilə təsdiq edilmişdir. 
Ədəbiyyat 
1. С.В.Курмаз, И.С.Кочиева, Е.О.Переперицина, М.Л.Бубнова, Г.М.Бакова, Е.И.Кис-
рельман, Г.И.Давыдова, Высокомол.соед. Серия А, 2013, т.55, №2, с.1408-1417. 
2. Аунг П.П., Веселова О.А., Трошкина И.Д., Изв.вузов, Химия и хим. Технология, 2017, 
т.60, №8,с.28-30. 
3. В.В.Зайцева , Т.М.Тюрина, С.Ю.Зайцев, Высокомолекулярные соединения, Серия Б, 
2009, т.51, № 2, с. 298-306. 
4. Т.В.Раскулова, О.Н.Москолева, Л.В.Коницка, А.К.Хаднулин, Высокомолекулярные 
соединения, Серия Б, 2002, т.44, № 1, с. 112-114.