Tezislər / Theses

QRAVİMETRİK MƏLUMATLAR ƏSASINDA AŞAĞI KÜR 
ÇÖKƏKLİYİ STRUKTURLARININ TEKTONİKASININ VƏ GEOLOJİ 
QURULUŞUNUN ÖYRƏNİLMƏSİ 
Əli Elxan oğlu Cəfərov, Zəminə Fərhad qızı Hüseynova 
Bak
ı
 Dövl
ə
t Universiteti, Bak
ı
, Az
ə
rbaycan, 
Elmi r
ə
hb
ə
r: dos.Vaqif Q
ə
dirov 
[e-mail], [e-mail] 
 
Açar sözl
ə
r
: geologiya, qravimetriya, mezozoy çöküntül
ə
ri, neft-
qazlılıq
, geoloji rayonla
ş
d
ı
rma. 
Respublikamızda ilk dəfə 1941-ci ildə statik qravimetrlər tətbiq edilmiş-
dir. Bu hadisədən sonra Kür çökəkliyində qravimetrik planalmalar aparılmış 
və ərazi tədqiq olunmuşdur.1941-ci ildə Azərbaycanda ilk dəfə tətbiqindən 
sonra Kür çökəkliyi sahələrində geniş miqyaslı qravimetrik planalma işləri 
aparılmağa başlanıldı. Orta Kür çökəkliyinin aşağı sahəsində Mezozoy 
çöküntü kompleksinin yer səthində daha geniş ərazidə yayılmasına görə bu 
sahədə qravimetrik planalmalar daha da geniş aparılmağa başlanıldı.[2]

---

THE 3
rd
 INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCES OF STUDENTS AND YOUNG RESEARCHERS 
dedicated to the 99
th
anniversary of the National Leader of Azerbaijan Heydar Aliyev
11
Aşağı Kür NQR-in sahəsi tektonik tərəfdən Aşağı Kür çökəkliyi ilə ta-
mamlanır. Bu çökəklik cənub-şərqdə Kür dağarası çökəkliyi ilə əhatə olunub, 
Cq-də Orta Xəzər, Şş-də Ləngəbiz-Ələt qırılmalarla qonşu elementlərdən 
ayrılır. Cş-də Cənubi-Xəzər çökəklik kompleksinə uyğun gəlir. Aşağı Kür 
çökəkliyi çöküntü kompleksləri, eyni zamanda, geoloji cəhətdən müxtəlif 
geoloji-geofiziki üsullar, həm də dərin qazıma üsulu vasitəsilə yüksək sə-
viyyədə tədqiq olunmuşdur. Sahənin struktur-tektonik, eyni zamanda, geoloji 
quruluşu daha çox Antropogen Pliosen yaşlı çöküntülərdən təşkil olunub. Bu 
çöküntülərin qalınlığı (5-6 km) böyük olduğuna görə daha qədim çöküntülər, 
o cümlədən mezozoy çöküntüləri dərin qazıntılar zamanı tədqiq edilməmiş 
qalır. Lakin hövzədə geniş yayılmış palçıq vulkanlarının bərk püskürmə 
materiallarında iri əhəngdaşı parçaları müşahidə olunur. Mezozoy kökləri 
olan bu vulkanların məlumatlarına əsasən, mezozoyun struktur planı ilə 
Paleogen-Miosen və Pliosen struktur planları arasında uyğunsuzluğun 
olduğu qənaətinə gəlinir.[1] 
Ehtimal etmək olar ki, Pliosen strukturlarının qanadında və ya periklina-
lında qeyd olunan palçıq vulkanlarının kökləri aşağıda yatan mezozoy 
strukturlarının tağı ilə bağlıdır. Bu uyğunsuzluq burada aparılan seysmik 
materiallarla aydın şəkildə fərqlənir.[3] 
Ədəbiyyat 
1. 
Aslanov B.S., Xuduzadə Ə.Ş., 2016. Geoloji-geofiziki məlumatların kompleks təhlili 
əsasında Saatlı-Göyçay-Muğan gömülmüş qalxımlar zonasının geodinamikası və neft-
qazlılıq perspektivliyi // ANT, Bakı, № 6, s.13-17.
2. 
Aslanov B.S., Xuduzadə Ə.Ş., Əbilhəsənova L.C., 2017. Saatlı-Göyçay-Muğan 
zonasının gömülmüş strukturlarında karbohidrogenlərin miqrasiya yollarının və 
formalaşma sahələrinin təhlili // ANT, Bakı, № 6, s.13-19.
3. 
Nərimanov A.Ə., 2011. Azərbaycanda Mezozoy neftinin axtarışına dair // Azərbaycan 
Geoloqu, № 15, s.12-26.