Tibbi sığorta

Tibbi sığorta Azərbaycanda əhalinin sosial müdafiəsinin əsas prinsiplərindən olub, tibbi və dərman preparatları ilə təmin edilməsidir. Uzun illər ölkədə aparılan tibbi islahatların təməl prinisiplərini özündə şərtləndirəm tibbi sığorta sisteminin əsas məqsədi respublikada mövcud aztəminatlı əhalinin sosial və səhiyyəvi problemlərinin həlli istiqamətində müəyyən xidmətlərin göstərilməsidir. 1999-cu ildə qüvvəyə minən tibbi sığorta sistemi haqqında qanun ölkədə sığorta sisteminin əsas fundamentini təşkil edib. Amma qüvvəyə minən qanunun yenidən islahata və dəyişmələrə ehtiyac yaratdığından 2008-ci ildə bu qanun daha da təkmilləşərək təməl prinsipləri müəyyənləşdirmişdir. 1999-cu ildə imzalan qanun bu sahədə aparılan islahatların həllinə istiqamətlənmiş, yalnız səhiyyə deyil digər sektorlarında, xüsusilə əhalinin xərclər strukturuna da müsbət mənada təsiri proqnozlaşdırılmışdır. Bundan əlavə, sığorta şirkətlərinin də Azərbaycanda formalaşmasına təsir edən qanunlar, respublikada beynəlxalq təcrübəyə əsaslanan sığorta sisteminə mütərəqqi təkan verdi. Azərbaycan Respublikası Prezidenti İlham Əliyevin hakimiyyəti dönəmində, 2007-ci il 27 Dekabr tarixində imzalanmış Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti yanında icbari tibbi sığorta üzrə dövlət agentliyin yaradılması haqqında sərəncam imzalanamışdır. Sərəncam mahiyyət etibarı ilə 1999-cu ildə imzalanmış sərəncamın daha da təkmilləşdirilmiş və praktiki baxımdan həyata keçirilməsi üçün vacib addım idi. Xüsusilə Azərbaycan Respublikasında səhiyyə sisteminin təkmil və formalaşdırılması, idarəetmə mexanizimində islahatlar, əhaliyə göstərilməli olan tibbi yardım mexanizminin müasir standarlara uyğunlaşdırılması və keyfiyyətinin artırılması, icbari tibbi sığorta sistemində beynəlxalq təcrübənin öyrənilməsi, daha açıq desək Qərbi və Mərkəzi Avropa ölkələrinin təcrübəsinin mənimsənilməsi dayanır. 2007-ci ildə Səhiyyə Nazirliyi ilə Dünya Bankı arasında səhiyyə sistemində ilkin konsepsiya icbari tibbi sığorta sistemindəki uzun müddəti prespektivlərini müzakirə edilməsi baxımdan əhəmiyyətli rol oynamışdır. Ümumi olaraq qeyd etmək olar ki, 2016-cı ilə qədər tibbi sığorta sistemində müzakirə olunan əsas məsələlər sistemin tətbiqi nəticəsində səhiyyənin maliyyələşməsi bazasını dəyişməklə bu sahədəki neqativ halların azaldılması, sığorta şirkətlərində könüllü sığorta sisteminin tətbiqi, vətəndaşların səhiyyə xərclərinin azaldılması, aztəminatlı, təqaüdçü, işsiz statusu almış insanların səhiyyə xidmətindən yararlanmasına şərait yaratmaq. Qısaca olaraq, demək olar ki, icbari tibbi sığorta vətəndaşların məcburi olaraq sığorta olunması və işsiz statusu və ya ünvanlı sosial yardım alan ailələr üçün sığorta haqqlarının dövlət tərəfindən ödənilməsidir. Daha aydın desək, hər hansı bir vətəndaşın səhhətində yaranmış problemlərlə bağlı sığorta sənədi vasitəsilə pulsuz və ya ödənişsiz müalicə olunmasıdır.

Dövlət büdcəsindən ölkənin səhiyyə sisteminə ayrılmalar 2015-ci ilə qədər artımla müşahidə olunur. Maliyyələşdirmə üzrə mövcud struktura fikir versək əsas hissə ilkin tibbi xidmətin maliyyələşdirilməsi, səhiyyənin maddi texniki bazasının maliyyələşdirilməsi, səhiyyə sistemi üzrə stasionar vəziyyətin maliyyələşdirilməsi və s. nəzərdə tutulur. “Azərbaycan Respublikası səhiyyənin maliyyələşdirilməsi sisteminin islahatı və icbari tibbi sığortanın tətbiqi konsepesiyasına uyğun olaraq səhiyyə sisteminə ayrılan dövlət vəsaitlərindən istifadə də səmərəliyinin yüksəldilməsinə nail olmaq üçün mütərəqqi islahatların və bazada təkimilləşdirmə işlərinin aparılması mühüm əhəmiyyət kəsb edir. 2008-ci ildə Nazirlər Kabinetinin qərarı ilə təsdiqlənmiş qərarın konsepsiyadan əsas fərqi, birincinin konspesiyanın tətbiqinin təsdiqlənməsi, ikinci isə həyata keçirilməsi məqsədi daşıyır.

Səhiyyə sisteminə ayrılan vəsaitlərin təşkilatı quruluşu Səhiyyə Nazirliyi, Səhiyyə nazirliyinin Onkoloji Elmi Mərkəzi, Dövlət Dəmiryol idarəsi və digər təşkilatlar təşkil edir. Hal-hazırki siyasət səhiyyə xərclərinin minimuma endirilməsi və sırf bu sahədə işləyən özəl sektorun da bu siyasətə töhvəsidir. Analoji olaraq qeyd edə bilərik ki, Tarif şurası tərəfindən dərman preparatlarının qiymətlərində mütləq və dəyişməz qiymət siyasətinin formalaşdırılması, o cümlədən fürsətcil sahibkarlar tərəfindən müəyyənləşmiş süni qiymət artımlarının qarşısının alınması istiqamətində mühüm irəliləyişlər əldə olundu.

Tibbi Sığorta sisteminin əsas özəlliyi beynəlxalq yanaşma cəhətdən iki hissəli olmasıdır. Könüllü və icbari xarakter daşıyan tibbi sığorta. Ümumiyyətcə, tibbi sığorta müalicə və müayinəyə ehtiyacı olan şəxsin tibb müəssisələrində göstərilən xidmətlərə uyğun, habelə dərman vasitələrinin alınması ilə əlaqədar yaranan xərclərin əvəzinin tam və ya qismən ödənilməsi nəzərdə tutulur. Ödəmənin mahiyyəti maliyyə təzminatı prosedurunu əhatə etmir, yəni insanin bədən üzvü xarici və ya daxili olsun, hər hansı vəsaitlə ölçülmür. Tibbi sığortada şəxsin çəkdiyi xərclər maliyyə cəhətdən ölçülə biləndir.

Monitorinqlər nəticəsində dövlət büdcəsindən maliyyələşən dövlət xəstəxanaları, poliknikalarında bir sıra bürokratik amillərə rast gəlinir. Dövlət rüsumlarından əlavə vətəndaşlardan bəzən qeyri-rəsmi ödənişlər tələb olunur ki, buda səhiyyə sisteminin reputativ görüşünə və etimadına böyük zərbədir. Səhiyyənin dövlət tərəfindən maliyyələşdirilməsinə bir sıra müxtəlif yanaşmalar var. Xüsusilə səhiyyənin maliyyələşdirilməsi büdcə və büdcəxarici vəsait hesabına formalaşır və icbari sayılır. Sığorta səhiyyəsi isə bu sistemin ən əhəmiyyətli və geniş yayılmış növüdür. Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi tibbi sığorta könüllü və icbari tibbi sığortaya bölünür ki, hər birinin özünəməxsus uyğunluqları və fərqli cəhətləri var. İcbari tibbi sığorta o şəxslərə hesablanır ki, onların maddi təminat səviyyəsi aşağıdır, xüsusilə təqaüdçülər, uşaqlar, tələbələr, çoxuşaqlı analar aiddir. Bu tip insanların maliyyələşmə mənbələri dövlət, xeyriyyə fondları və himayədarlardır. Digər qruplar ki, həmin şəxslərin gəlirliyi çoxdur və ya sahibkardırlar onların sığortası könüllü qaydada öz şəxsi hesabında formalaşır.

Qeyd edək ki, yuxarıda vurğuladığımız məsələyə uyğun olaraq səhiyyənin maliyyələşdirilməsində müəyyən problemlər mövcuddur ki, bunlardan biri də xidmətlər qarşılığında pasientlər tərəfindən ödənən qeyri rəsmi ödənişlərdir. Xüsusilə dövlət səhiyyə müəsisələrində qeyri rəsmi ödənişlərin aradan qaldırılması üçün müxtəlif tədbirlər görülməli, islahatlar aparmalıdır.

Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı 2008-ci ildən səhiyyə sistemində maliyyə islahatları üzrə müəyyən konsepsiyalar həyata keçirdib və bu sahədə ciddi addımlar atmışdır. Xüsusilə Azərbaycan səhiyyə sahəsinə çəkilən xərclərə görə Avropa ölkələrindən geri qalır. Bundan əlavə, adam başına düşən səhiyyə xərcinə görə də Azərbaycan geri qalır.

Bir sıra beynəlxalq iqtisadçı və nəzəriyyəçilərin rəyi əsas olaraq ölkədəki tibbi sığortanın tətbiqinin formalaşması üçün həmin ölkədəki səhiyyə sisteminin yüksək standartlara cavab verməsidir. 2015-ci ilin üçün Azərbaycan Dövlət Statistika Komitəsinin ictimaiyyətə verdiyi statistik məlumatalara Azərbaycan Dövlət büdcəsindən səhiyyə ayırdığı vəsait Ümum Daxili Məhsulun 0,14% təşkil edir. Təbii ki, qeyd olunan rəqəm inkişaf etmiş ölkələrin faizlərinə baxdıqda təxminən 9%-16%-a qədər fərqlənir. Xüsusilə Avstralia 9,1%, Danimarka 11%, Niderland 12,1%, ABŞ-da isə 16,9%-dir.

Ümumiyyətcə cəmiyyət tərəfindən ayrılan resursların kəmiyyət və keyfiyyəti, onların səmərəli istifadəsi ölkədə formalaşan siyasi, iqtisadi, mənəvi-etik və digər münasibətləriin mürəkkəb sistemi ilə müəyyən olunur. Hökümətlər və özəl sığorta müəsisələri tərəfindən ölkədə tibbi sığorta sistemi formalaşır və müəyyən siyasət həyata keçirilir. Xüsusilə aşağıdakı punktları biz formalaşdıra bilərik:

1. Bazar modeli – Özəl tibbi sığorta qaydaları çərçivəsində bazar münasibətlərini formalaşdıran səhiyyə

2. Dövlət modeli – Büdcə maliyyələşdirilməsi sisteminə əsaslanan dövlət səhiyyə modeli

3. Sosial-sığorta modeli – Cox kanallı maliyyə sistemi ilə tənzimlənən səhiyyə sistemi

Bazar modeli dünyada ən çox yayılmış modellərdən sayılır. Dünyanın əsas inkişaf etmiş ölkələrindən sayılan Amerika Birləşmiş Ştatlarında tamamlanan dövlət proqramları əsasında ölkənin əsas hissəini özəl səhiyyə sistemi təşkil edir ki, əsasını özəl təbii xidmətlər təşkil edir. Təbii ki, burada tədqiq olan məsələ sırf təminatlı əhalinin payına düşür ki, hər hansı şirkətdə işləyən şəxs, şirkətin digər sığorta şirkəti ilə arada bağlanan müqaviləyə əsasən tənzimlənir. Sığorta şirkətlərinə köçürülən maddi vəsait hesabına şirkətin işçisi rüb və ya il ərzində xüsusi narahatçılığı olan zaman istifadə eddə bilər. ABŞ təcrübəsində bir sıra tədqiqatlara əsasən deyə biləriki ki, yanaşma iki cürdür. Birinci yanaşma limitsiz istifadə, ikinci yanaşma limitli yanaşma. Limitsiz yanaşmanın başlıca prinsipi budur ki, könüllü sığorta prinsiplərinə əsasən şirkətin hər işçiyə görə ayırdığı müəyyən miqdar vəsaiti sığorta şirkətinin büdcəsinə köçürdür və ay, rüb və il ərzində limitsiz sayda tibbi xidmətdən istifadə etmək hüququ var. Yalnız burada bir məqam var, limitsiz istifadə, sənədləşmələrdə göstərilən tibbi xidmətlərin göstəricilərinə uyğun müəyyən edilir.Digər limitli tibbi sığorta xidməti ay, rüb və il ərzində müəyyən edilməsi nəzərdə tutulur. Limitsiz xidmətdən fərqli olaraq, limitli tibbi sığorta sistemində illik müalicə xidməti təcrübəsi yoxdur. Burada əsas məqam ay ərzində 3,5 və 10 dəfə hər hansı bir şirkətin nümayəndəsinin şirkət hesabına müalicə xidməti göstərilməsidir. Təbii ki, burada limitsizlə eyni qayda daşıyan sənədləşmədə göstərilən xidmətlər üzrə müəyyən olunur.

Böyük Britaniya tibbi sidmət sektorunda Milli Sağlamlıq xidməti İngiltərə dövləti tərəfindən maliyyələşir. Burada digər bir məqam vardır ki, dövlət müəsisələri ilə bərabər əhalinin aztəminatlı hissəsidə, dövlətin onlar üçün ayırdığı vəsait üzrə normal tibbi xidmət ala bilərlər.

Dünyada tanınmış tibb və tibbi sığorta modelinin əsas inkişaf etmiş bölgələrindən biridə Avstraliadır. Avstrailanin milli tibbi xidməti ölkə daxilində yaşayan vətəndaş və miqrantların, o cümlədən digər ölkədən müalicə üçün gəlmək istəyən şəxslərə müvəqqəti viza asandlaşdırılması tədbirləri həyata keçirir. Burada tələbələr və veteranlar üçün xüsusi tibbi ocaqlarda fəaliyyət göstərir. Tələbələr üçün “Xarici Tələbələrin sağlamlığı” və Veteranlar üçün yaradılan xüsusi dövlət qurumu vasitəsilə həm dövlət, həm də özəl klinikaların şəraitindən istifadə edə bilərlər. Avstralia höküməti həmçinin sığınacağa ehtiyacı olan şəxslərə də xidmət göstərir ki, sənədsiz olanlar istisnadır. Könüllü tibbi xidmətdə burada xüsusi, başqa sözlə tamamlayıcı və dəstəkləyici rol oynayır. Özəl tibbi sığorta fiziki şəxslər və ya ailələr arasından seçilir və onlara vergi güzəştləri ilə həvəsləndirici tədbirlərdə görülür. 2014-cü ilin statistikasına əsasən Avstraliada əhalinin 47% özəl tibbi sığortadan istifadə edir.

Avstraliyada dövlət stansionar xidmət pulsuz olmasına baxmayaraq əhalinin əksər hissə özəl tibbi xidmətdən (özəl klinkalardan) istifadə edirlər. Adı çəkilən ölkədə öz tibbi xidmət üzrə kadr potensialının da artırılması nəzərə çarpır. Avstralia statistika agentliyinin informasiyasına görə 2013-cü ildə 25 mindən çox təcrübəçi, 27 mindən çox mütəxəsis sektora cəlb edilmişdir. Son on illikdə Avstralida tibbi xidmətin idarə etmə sxemidə kifayət qədər ciddi şəkildə inkişaf etmişdir. Parlamentə məxsus 3 qurum bir birilə sıx əməkdaşlıq edir ki, bura dövlət hospitallar və yerli hospital şəbəkələridir. Digər qurum isə xəzinədarlıqdır ki, iki qurumun fəaliyyətinin aparılması, istiqamətləndirilməsi və fəaliyyəti üçün vəsait ayırır.

Kanadanın tibbi xidmət sektoru digər ölkələr bir sıra özəllik və xüsusiyyətləri ilə fərqlənir. Kanada Sağlamlıq aktına əsasən vilayətlər və regionlar səviyyəsində əhaliyyə tibbi xidmət göstərilir ki, burda tibbi sığortanın xüsusi yeri vardır. Regionalar və vilayətlər xüsusi tibbi-səhiyyəvi proqram əsasında fəaliyyət göstərir. Tərkibindəki vətəndaşlar, miqrantlar və digər qaçqın statusu almış şəxslər pulsuz formada dövlətin ayırdığı vəsait əsasında pulsuz tibbi xidmətdən yararlana bilər. Akta əsasən yalnız qaçqınlar xaricində kimlər ki, qeyri leqal ölkədə yaşayır, onlar bütün bu tibbi xidmətlərdən məhrum edilirlər. Kanada könüllü tibbi sığortadan istifadə edənlərin əsas hissəsi 65%-dən yuxarıdır ki, buda əhalinin sağlamlığına diqqət yetirməsindən irəli gəlir.

Danimarka tibbi xidmət səviyyəsinə görə digər ölkələrdən əsas fərqi dövlət büdcəsindən icbari tibbi sığortaya kifayət qədər məbləğin ayrılmasıdır. Beynəlxalq hesabatlara əsasən, 2011-ci ildə dövlət xərclərinin 85,5% səhiyyə xərcləri təşkil edir ki, bu da Avropa məkanında kifayət qədər yüksək rəqəmdir. Səhiyyə xərcləri Danimarkada ümumi daxili məhsulun 11% təşkil edir, hər adam başına 4,698 ABŞ dolları düşür. Danimarkada dövlət gəlirlərinin formalaşdırılması məqəsədi ilə tutulan gəlir vergisinin 8%-ə qədərini səhiyyə sisteminə yönəltməkdir. Bu ölkədə özəl tibbi sığortanında özünə məxsus yeri vardır. Bu səbəbdən də könülü tibbi sığortaya müraciət edənlərin sayı getdikcə artır.

Diaqram 3.1.: Danimarkada könüllü tibbi sığortaya qoşulanların illər üzrə dinamikası



Mənbə:_Dünya_Bankı_(2016)'>Mənbə: Dünya Bankı (2016)

Diaqramdan da göründüyü kimi, 2002-2014-cü illər ərzində Danimarkada könüllü tibbi sığğortaya müraciət edənlərin sayı təxminən 19 dəfə artıb.

Tədqiqatlara əsasən məlum olur ki, bu ölkədə könüllü tibbi sığorta üzrə qeydiyyata alınan şəxslərin əksəriyyəti şirkətlər vasitəsilə deyil, öz şəxsi istəklərinə uyğun sığorta olunmuşlar.

Azərbaycan da sığorta sistemi digər xarici ölkələrlə müqayisədə zəif inkişaf etsədə, öz inkişaf dövrünü yaşayır. Ölkədə səhiyyə xərcləri yuxarıda qeyd olunduğu kimi aşağıdır. Təbii ki, buda bir başa olaraq tibbi sığortanın səviyyəsinə ciddi təsirlərini göstərir. 2015-ci ilin yanvar-sentyabr ayı üzrə statistikaya baxsaq, ümumi 339 264 380,94 AZN, könüllü sığorta haqqları üzrə rəqəm 211 261 677,36 AZN təşkil edir. Sığorta haqqları üzrə 53 119 070,09 AZN təşkil edir ki, ümumi yığımların 15%-ni, könüllü sığorta haqqları üzrə yığımın 25,3%-ni təşkil etməklə 94899 623,80 AZN -dir. Ümumi sığorta ödənişləri isə 127 445 741,68 AZN məbləğindədir. Ümumilikdə könüllü sığorta ödənişləri ümumi ödənişlərin 75% təşkil edir. Könüllü tibbi sığorta ödənişləri isə 37 113 701,72 AZN təşkil edir ki, ümumi sığorta ödənişlərinin 29.1%-ni, könüllü əsaslarla sığorta ödənişlərinin 37%-ni təşkil edir.

Maliyyə nazirliyinin sığorta sektoru üzrə statistikasının analizi zamanı könüllü tibbi sığorta haqqı və ödənişlərinin ölkə üzrə insanlar tərəfindən hansı səviyyədə istifadə olunduğunu müşahidə edə bilərik. Könüllü sığorta sistemi tərkibində bir Azərbaycan bazarında əsas aktual sığorta məhsulları var ki, sığorta şirkətləri tərəfindən əhaliyə təklif edilir. Könüllü əsaslarla bunlar əsasən həyat sığortası, qeyri-həyat sığortası, şəxsi sığorta, əmlak sığortası, mülki məsuliyyətin sığortası və kredit sığortası daxildir. Nəzərə alsaq ki, tibbi sığorta burada şəxsi sığorta paketinə daxildir, demək ölkədə tibbi sığorta edənlər kəmiyyətcə azlıq təşkil edir.

Diaqram 3.2.: 2015-ci il üzrə sığorta potfelinin strukturu

Mənbə: Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi (2016)
Qrafikdən göründüyü kimi göstərilən portfeldə şəxsi sığorta cəmi 17% təşkil edir. Nəzəri və praktiki cəhətdən məlum olur ki, tibbi sığorta edənlər həm sığorta haqqları cəhətdən, həm də sığorta ödənişləri cəhətdən azlıq təşkil edir. Lakin şəxsi sığorta paketinə baxsaq tibbi sığorta payı daha çoxdur.
Diaqram 3.3.: Sığorta paketində daxil olan məhsulların faiz göstəricisi



Mənbə: Azərbaycan Respublikası Maliyyə nazirliyi (2016)
Qrafikdən məlum olur ki, ümumi könüllü sığorta porfetlində tibbi sığortanın payı az olsada, şəxsi sığorta paketində daha çoxdur. Azərbaycanda ümumilikdə 27 sığorta şirkəti fəaliyyət göstərir ki, bu Cənubi Qafqaz ölkələrindən Gürcüstanla müqayisədə 2 dəfə, Ermənistanla müqayisədə 3 dəfə çoxdur
Diaqram 3.4.: Cənubi Qafqazda yerləşən ölkələr üzrə şirkətlərin say dinamikası



Mənbə: Dünya Bankı, 2016
Azərbaycanda fəaliyyət göstərən sığorta şirkətlərinin əsas gəlir mənbələri risksiz sığorta haqqlarından ibarətdir. Son beş ilin statistikası nəticəsində müəyyən etmək olar ki, sığorta şirkətləri könüllü tibbi sığortadan şirkətlər kifayət qədər gəlir əldə etmiş və dövlətə vergi ödəmişdir. Azərbaycanda sığorta şirkətlərinin gəlir portfeli yüksək gəlirlərlə əhatə olunasada, tibbi sığortanın payı kifayət qədər çox deyil. Amma statistik analiz zamanı 2011-ci ildən sonra bu şirkətlərin heç də az olmayan gəlir qazandığının şahidi oluruq.

Diaqram 3.5.: Sığorta haqqları və sığorta ödənişlərinin dinamikası, illər ürə



Mənbə: Azərbaycan Respublikası Maliyyə Nazirliyi (2016)

Statistik göstəricilərə nəzər yetirsək sığorta şirkətlərinin gəlirliyi qənaətbəxş olmuşdur. Burada əsas formula sığorta gəliri(zərəri) = sığorta haqqları – sığorta ödənişləri kimi hesablanır. Azərbaycan Respublikası Maliyyə nazirliyinin statistik göstəricilərinə əsasən 2011-ci il üçün sığorta haqqları - 28,4 milyon AZN, sığorta ödənişləri 19,3 milyon AZN, 2012-ci il üçün sığorta haqqları 59.9 milyon, ödənişləri 40.9 milyon AZN, 2013-cü il üçün sığorta haqqları 65.4 milyon AZN, ödənişlər 46.1 milyon AZN, 2014-cü il üçün sığorta haqqları 71.3 milyon AZN, ödənişləri 48,1 milyon AZN, 2015-ci il üçün sığorta haqqları 72.9 milyon AZN, sığorta ödənişləri isə 51.3 milyon AZN təşkil edir.

Cədvəl 3.6.: 2011-2015-ci illər ərzində sığorta şirkətlərinin könüllü tibbi sığorta üzrə gəlirliyi

İllər üzrə	Sığorta şirkətlərinin könüllü tibbi sığorta üzrə gəlirliyi
2011	9.1 mln AZN
2012	19.0 mln AZN
2013	19.3 mln AZN
2014	23.2 mln AZN
2015	21.6 mln AZN

Mənbə: Azərbaycan Respublikası Maliyyə Nazirliyi, 2016

Cədvəldən də göründüyü kimi, tibbi sığorta dövriyyəsini illər üzrə genişlənməsi sığorta şirkətlərinin ödədiyi sığorta ödənişlərinin artımı tempini üstələyib ki, nəticədə şirkətlərinin bu istiqamətdə mənfəətində 2011-ci illə müqayisədə 2015-ci ildə təxminən 2.4 dəfə artım baş verib. Ümumilikdə isə tibbi sığorta bazarının genişlənməsi tempi qənaətbəxş hesab edilmir. Bunun əsas səbəbi isə sığorta şirkətlərinə vətəndaş inamının azlığı, əhalinin gəlirlərinin dünya standartlarından geri qalması, zəif marifləndirmə, səhiyyə sisteminin müasir maliyyələşdirmə mexanizmlərinə uyğunlaşdırılmaması kimi amillər hesab edilir.

Beləliklə qeyd edə bilərik ki, Azərbaycanda tibbi sığorta səhəsinin böyümə tempi sığorta bazarında ümumi inkişaf dinamikasından geri qalır. Tibbi sığortanın zəif inkişafında təbii ki, sosial sığortanın tətbiqi problemləri mühüm rol oynyır. İcbari tibbi sığortanın inkişaf etdirilməsində əsas maneə isə faktiki olaraq ölkədə dövlət səhiyyə sektorunun olması və bu müəsisələrdə ödənişsiz xidmətlərin göstərilməsidir. Başqa sözlə ödənişsiz əsaslarla xidmət göstərən səhiyyə müəssələri ilə sığorta şirkətləri hansı formada əməkdaşılıq edəcək sualı hələlik açıq qalır. Əgər müəssisələrə dövlət büdcəsindən vəsait ayrılırsa və xidmətlərin maddi qarşılığı yoxdursa sığorta şirkəti öz müştərisini qanuni formada necə müdafiə edəcək. Əslində isə müştəri bu səhiyyə xidmətləri qarşılığında qeyri-rəsmi ödənişləri etmək məcburiyyətində qalır. Qeyri-rəsmi xərclərin maliyyələşdirilməsi isə sığortaçı tərəfindən qəbuledilməz haldır.

İcbari tibbi sığortanın tətbiqi ilə bağlı digər ziddiyyətli məqam isə müəyyən sosial qrupların sığorta haqqının dövlət tərəfindən subsidiyalaşdırılmasındadır. Çünki, həm beynəlxalq təcrübə və həm də Azərbaycan hökumətinin mövqeyi həssas sosial qrupların icbati tibbi sığorta ödənişlərinin dövlət büdcəsi hesabına yerinə yetirilməsini nəzərdə tutur. Lakin, səhiyyənin dövlət tərəfindən maliyyələşdirilməsi ilə tibbi sığortanın subsidiyyalaşdırılması arasında fərqləndirici kriteriyaların müəyyənləşdirilməsi kifayət qədər mürəkkəb prosesdir. Bu baxımdan da sosial sığortanın Azərbaycanda tətbiqi faktiki olaraq mümkün olmayıb.