JAHON TILLARINI KLASSIFIKATSIYALASH Tilshunoslik fanida tillarni ikki nuqtai nazardan klassifikatsiyalash bar-
cha olimlar tamonidan tan olingan. Ulardan birinchisi
G e n e o l o g i k klassifikatsiyadir.
Ushbu klassifikatsiya tillarning tarixi hamda ushbu tillarda so’zlovchi
xalqlarning tarixi bilan uzviy boq’liq. Tillar eng avvalo leksik va fonetik
jihatdan va nihoyat grammatik tamondan taqqoslanadi.
Geneologik klassifikatsiya bo’yicha tillar oilalarga, oilalar guruhlariga,
guruhlar esa guruhchalarga, guruhchalar qarindosh tillarga bo’linadi. Za-
monaviy tilshunoslar ma’lumotlariga ko’ra hozirgi kunda yigirmadan ortiq til
oilalari mavjud.
Tillar oilasi deganda biror bobo tildan kelib chiqqan tillar yig’indisi
nazarda tutiladi, masalan: xind-evropa tillari oilasi.
Tilshunoslik tarixida tillarning geneologik klassifikatiyasi bilan ko’plab
olimlar shug’unlanganlar. Bu uzoq tarixga ega.
1. 1538 yilda Gvilelm Pastellusning “Tillarning qarindoshligi haqida” nomli
asari vujudga keldi.
2. Yuliy Tsezarning o’g’li Iosif Yustus Skaliger “Evropa tillari haqida
mushohadalar” asarini yozdi.
3. Mihail Vasilyevich Lomonosov 1755 yilda “Rossiya grammatikasi” nomli
asarini e’lon qildi.
Tilshunoslikning tarixiy metod namoyondalari tillarni geneologik
klassifikatsiya qilish borasida ulkan ishlar qildilar. Ularga:
- olmon olimi Frans Bopp (1791-1867);
- daniyalik olim Rasmus Kristian Rask (1787-1832);
- rus olimi Aleksandr Xristoforovich Vostokov (1781-1864);
- olmon tilshunosi Yakob Grimm (1785-1863);
- olmon olimi Avgust Shlayxer (1821-1868);
- yosh grammatiklar, Avgust Shlayxerning o’quvchisi Gerhardt
Paul;
- rus olimi Fyodor Filipovich Fortunatov (1848-1914);
33
- shvetsariyalik olim Ferdinand de Sosyur (1857-1913);
Geneologik klassifikatsiyaga ko’ra jahon tillari oila va guruhlarga bo’linadi.
