Tálim bilimlendiriw sistemasında kompyuter texnologiyalarınan paydalanıw

5.2.6-súwret. Logikalıq jalǵaw usılı 
 
Birinshi usılda isletilgen protokollarǵa mısal-bul IP hám IPX, ekinshi usılda 
isleytuǵın protokollar-bul TCP hám ISPX. Mine sonıń ushın bul protokollar 
baylanısqan kóplik kórinisinde paydalanıladı TCP/ IP hám IPX/SPX, olarda bir 
qansha joqarı basqıshdaǵı protokollar (TCP, SPX), tómenirek basqısh protokolları 
tiykarında isleydi (IP, IPX), talap etilgen tártipte paketti qátesiz jetkerip beriw 
kepillenedi. Bul kórip shıǵılǵan eki usıl abzallıqlarınan birgelikte paydalanıw 
imkániyatın beredi.
IPX/SPX protokolları kóplik payda etedi, bul kóplik Nowell (Netware) firma 
aymaqlıq tarmaǵınıń tarmaq programmaliq qurılmaları quramında isletiledi, bul 
házirgi waqıtta eń kóp isletiletuǵın hám satılatuǵın kóplik esaplanadı. Onı 
salıstırǵanda úlken bolmaǵan hám tez islewshi protokol. Ámeliy programmaler 
tuwrı IPX basqıshına soraw etiwi múmkin, máselen, keń kólemdegi 
maǵlıwmatlardı uzatıw ushın, biraq kópshilik waqıtta SPX basqıshı menen isleydi, 
olar paketlerdi tez hám isenimli túrde jetkizedi. Eger de tezlik júdá zárúr bolmaǵan 
jaǵdayda jáne de joqarı basqısh isletiledi, máselen, NetBIOS bir qansha qolaylı 
servisti payda etedi. Microsoft firması IPX/SPX óz qatnasıwında NWLink atı 
menen islep shıǵaradı. 
TCP/IP protokolı arnawlı global tarmaq ushın hám tarmaqlar ortasındaǵı 
baylanıstı alıp barıw ushın rejelestirilgen. Ol tómen sıpatlı baylanıs kanallarına 
hám qátelikke jol qoyıw itimallıǵı úlken tarmaqlarǵa mólsherlengen. Bul protokol 
duńya kompyuter tarmaǵı Internet de qabıl etilgen, abonentlerdiń kópshilik bólegi 
ápiwayı telefon baylanıs jollarına jalǵanadı. Onıń tiykarında joqarıraq basqısh 
Abonent A 
Abonent B 

---

96 
protokolları isleydi, solardan, SMTP, FTP, SNMP protokolları. TCP/IP protokolı 
(tarmaq kiritiw-shıǵarıw tiykarǵı sisteması) IBM forması tárepinen islep 
shıǵarılǵan, dáslep ol IBM PC Network hám IBM Token-Ring tarmaqları ushın 
mólsherlenip, jeke kompyuterdiń BIOS sistema úlgisine tiykarlanǵan halda 
rejelestirilgen. Usı dáwirden baslap bul protokol tiykarǵı standart bolıp qaldı 
(negizinde ol standartlastırılmaǵan) hám kóp tarmaq operacion sistemaları 
quramında NetBIOS emulyatorı bolıp, olar sáykeslikti támiyinleydi. Dáslepki 
waqıtlarda NetBIOS seans, transport hám tarmaq basqıshlarınıń wazıypaların 
orınlaǵan, keyin islep shıǵarılıp atırǵan tarmaqlarda tómengi basqıshlar standart 
(máselen, IPX/SPX) protokollar isletilmekte, biraq NetBIOS emulyator moynına 
tek seans basqıshı qalǵan, NetBIOS emulyatorı IPX/SPX ǵa qaraǵanda bir qansha 
joqarı serviske iye esaplanadı, biraq ol áste isleydi. NetBEUI – bul NetBIOS 
protokolınıń transport basqıshına shekem rawajlandırılǵan protokollar.