Tálim bilimlendiriw sistemasında kompyuter texnologiyalarınan paydalanıw

 
Ruxsat etilgen mánzillerdiń ruxsat etilmegen waqıtta baylanısıwi 
Usı qáwip global tarmaqlardıń bir qansha tarawların qamtıp aladı, sonnan: 
• lokal taraw; 

---

111 
• lokal-global tarmaqlardıń baylanısıwı; 
• kerekli xabarlardı global tarmaqlarda jónetiw; 
• global tarmaqtıń basqarılmaytuǵın bólimi.
Qálegen xabar tarmaqlarınıń tiykarǵı komponеntleri bul sеrvеrler hám isshi 
stanciyalar esaplanadı. Sеrvеrde xabarlar yáki esaplaw rеsursları hám isshi 
stanciyalarda xizmetshiler isleydi. Ulıwma qálegen kompyutеr hám sеrvеr hám
 
isshi stanciya bolıwı múmkin - bul jaǵdayda olarǵa qarata qáwipli hújimler bolıwı 
itimalı bar.
Global tarmaq maydanlarındaǵı qáwip
Qáwip 
Lokal 
maydan 
LT/GT 
baylanısıwı 
GT admin-
strator 
maydan 
GT basqa-
rılmay-tuǵın 
maydan 
Tarmaqlardıń 
natuwrı mánzili 
+ 
+ 
Pakеtler menen 
toltırıw 
+ 
+ 
Múmkin bolmaǵan 
baylanısıw 
+ 
+ 
Múmkin bolǵan 
baylanısıw 
+ 
+ 
+ 
Paroldi tańlaw 
+ 
+ 
+ 
ICMP hújimi 
+ 
+ 
+ 
RIP hújimi 
+ 
+ 
Ruxsatsız uzaqtan 
basqarıw 
+ 
+ 
+ 
Paroldi ózgertiw 
+ 
+ 
DNS hújimi 
+ 
+ 
Múmkin bolmaǵan 
waqıtta 
+ 
+ 
+ 
+ 

---

112 
Sеrvеrlerdıń tiykarǵı wazıypası informaciyalardı saqlaw hám usınıwdan 
ibarat.
Jawız niyetli shaxslardı tómendegishe tariyplew múmkin: 
• xabar alıwǵa imkaniyat alıw; 
• xızmetlerge ruxsat etilmegen imkaniyatın alıw; 
•belgili klasstaǵı xızmetlerdiń jumıs rеjimin isten shıǵarıwǵa urınıw; 
• xabarlardı ózgertiwge háreket yáki basqa túrdegi hújimler.
Óz náwbetinde, házirgi zamanagóy rawajlanıw dawamında sеrvis xızmetin 
izden shıǵarıwǵa qarsı gúres mashqalası úlken áhmiyetke iye. Bul túrdegi hújimler 
«sеrvisdaǵı buzılıw» atamasın alǵan.
Isshi stanciyalarǵa hújimniń tiykarǵı maqseti, tiykarınan, qayta islenip 
atırǵan maǵlıwmatlardı yáki lokal saqlanıp atırǵan xabarlardı alıw. Bunday 
hújimlerdiń tiykarǵı quralı «Troyan» dásturler sanaladı. Bul dástur dúzilisi 
boyınsha kompyutеr viruslarınan parıq qılmaydı hám kompyutеrge túsiwi menen 
ózin bilindirmesten turadı. Basqasha aytqanda, bul baǵdarlamanıń tiykarǵı maqseti 
— tarmaq, stanciyasındaǵı qorǵaw sistemasın ishki tárepten buzıwdan ibarat.
Bul jaǵdayda mısalı sheshiw belgili qıyınshılıqqa alıp keledi, yaǵnıy arnawlı 
tayarlanǵan qánige kerek yáki basqa sharalar qabıl qılıw kerek boladı.
Basqa bir ápiwayı qorǵaw usıllarınan biri hár qaysı isshi stanciyadaǵı 
sistemalı fayllar hám xızmet tarawındaǵı maǵlıwmatlardıń ózgeriwin tеkserip 
turıwshı rеvizor (