Tormoz boshqaruvi

5.7.Antiblokirovkali tormoz boshqaruvi (ABS) haqida ma’lumot
ABS ning qisqacha tarixi

▪ 1952-yil havo transporti uchun yaratilgan ABS (Dunlop, Shotlandiya);

▪ 1969-yil faqat orqa g’ildirakli ABS (Ford&Kelsey Hayes firmasi);
▪ 1971- yil to’rt g’ildirakli ABS (Chrysler & Bendix firmasi tomonidan);
▪ 1978-yil Mercedez Benz hamkorligida Mass production Bosh ABS boshqaruvlari;
▪ 1984- yil Kompleks ABS (ITT-Teves firmasi);
▪ 1990- yillarning boshlaridan buyon hozirgi kunga kelib;
ABS o’rta o’lchamli va kichik gabaratli avtomashinalarga o’rnatilib kelmoqda ABS tormoz kuchi samarasini bir necha bor oshirish imkoniyatiga ega.

ABSning afzalliklari
ABS yo’lning har qanday sharoitida kuchli tormoz berish natijasida g’ildirakning qulflanib qolishini (blokirovka) oldini olishga mo’ljallangan.
To’satdan tormozlanish natijasida, harakatlanish jarayoni:
•Natijalar shuni ko’rsatdiki, kuchli tormoz berish davomida avtomobilning barqaror harakatlanishini ta’minlaydi;
•Avtomobilina qisqa masofada to’xtatish imkonini beradi (shag’al, qor va sirpanchiqli yo’llardan mustasno)
•Avtomobilinaning maksimal (eng yuqori) boshqaruvchanligini saqlab qoladi (Boshqaruvchanlik imkoniyati) avtomobilni uzoq muddatga ushlab turishni talab etmaydi.


Agar avtomobilining orqa g’ildiragi qulflanib (blokirovkalanib) qolsa.

▶ Bunday holatlarda avtomobilini o’z boshqaruvchanligini yo’qotishi bilan birgalikda, har tomonga sirpana boshlaydi

2
.81-rasm. ABS Tormoz funktsiyasi

Burilishlarda tormoz berilganda avtomobilinalar harakati
(ABS bilan ABSsiz tormoz berilganda avtomobilinalar harakatlanishlari 2.81-rasmdagi ko’rsatilgan).
Tormoz yuza qismining turli holatlarda avtomobilina g’ildiragi sirpanchiq yuza qismida qulflanish holati tez kechadi va g’ildirak sirpana boshlaydi. Biroq ABSbilan ishlagan avtomobilini o’z barqarorligi va boshqaruvchangligi to’xtagunga qadar saqlashga xizmat qiladi. (2.82-rasmda ABS bilan ABS siz tormoz berilganda avtomobilinalar harakatlanishlari solishtirilgan).