Toshkent – 2003

D t 2010 5000 so’m.

K t 1010 5000 so’m
.
D-t 2010 K-t D-t 1010 K-t D-t 2310 K-t

3) 5000
5000
5000

s.	1) 5000
2) 5000	3) 5000
5000	10000
	5000

1) 5000	2) 5000
5000	5000
-	-

Bu usulda schetlarning oxirgi qoldiqlari o’zgarmaydi, lekin oborotlari sun’iy ravishda ko’payadi.

3. 
   Ko’chirish usulda xatlarni to’g’irlash. Yuqorida keltirilgan xatoni ko’chirish yo’li bilan tuzatish mumkin.
   

1) 5000				s.	1) 5000
	2) 5000		2) 5000
5000	5000		5000	-	5000
-	-		5000	-	5000

D-t 2310 K-t D-t 2310 K-t D-t 2310 K-t

Bunday tuzatishda schetlarning aborotlari sun’iy ravishda ko’paytirilmaydi. Bu usuldan vatanimiz amaliyotida kam qo’llaniladi.

«Qizil storno» usulida xatolarni to’g’rilash. Bu usulda xatolarni to’g’rilash vatanimiz amaliyotida ko’p tarqalgan. «Qizil storno» (italyancha Storno – schyotni o’tkazish) usulida xatolar tuzatilganda schyotlarning oborotlari buzib ko’rsatilmaydi. «Qizil storno» usuli qo’shimcha yozish usuli bilan xatolarni tuzatish iloji bo’lmaganda qo’llaniladi.
«Qizil storno» usulida xatolar tuzatilganda xato berilgan yozuv manfiy (qizil siyohda) summada takrorlanadi, so’ng to’g’risi (oddiy siyohda yoziladi). Manfiy summa oldingi summalardan olib tashlanadi. Shu bilan schyotlarning oborotlari buzib ko’rsatilmaydi.
Masalan, ombordan asosiy ishlab chiqarishga 4000 so’mlik material sarflangan, lekin xato qilib 5000 so’m yozilgan. Bunda xato yozilgan summa qizil siyohda takrorlanadi (agar uning iloji bo’lmasa, manfiy summa ramkada ko’rsatiladi) so’ng to’g’risi, ya’ni 4000 so’m oddiy siyohda yoziladi.

S.	1)		5000
		2)	5000
	3)		4000
-	4000
	4000

1) 5000 5000 3) 4000
4000
4000

2)
D-t 1010 K-t D-t 2010 K-t

Bunda: 1 – muomala noto’g’ri, xato yozilgan summa;

2. 
   – muomala «qizil storno» usulida xato yozilgan summa o’chirildi;
   
3. 
   – muomala to’g’ri summani aks ettirilishi.
   

4. 
   Aralash yozuv usulida xatolarni to’g’rilash. Bunda xato yozilgan summa qizil siyohda takror yoziladi, to’g’risi esa oddiy siyohda yozib qo’yiladi. Bu usulda ikkiyoqlamali yozuv tamoyili buziladi. Masalan, asosiy ishlab chiqarishga 5000 so’mlik sarflangan material xato qilib yordamchi ishlab chiqarishga yozilgan. Aralash yozuv usulida 2310 «Yordamchi ishlab chiqarish» schyotining debetiga yozilgan 5000 so’m qizil siyohda takror yoziladi va bu summa 2010 «Asosiy ishlab chiqarish» schyotining debetiga oddiy siyohda yozib qo’yiladi.
   

2)
D-t 1010 K-t D-t 2310 K-t D-t 2010 K-t

Hisobning kompyuter shakli o’zidan oldingi eski, dolzarbligini yo’qotgan daftar shaklini o’rnini egallaydi.

Kompyuter hisobi ham daftar shakliga o’xshab tizimga axborotni kiritishni va tizimni ishlash qoidalarini belgilashni talab qiladi. Tizimda axborotlarga avtomatik ravishda ishlov beriladi.
Kompyuter tuzilma sifatida apparat qismi va dasturiy ta’minotdan iborat. Apparat qismi buxgalteriya hisobining qiziqish doirasiga kirmaydi. Hisobda bevosita qo’llaniladigan dasturiy ta’minot, odatda bir necha guruhlarga bo’linadi:

1. 
   funktsional buxgalteriya dasturiy ta’minoti (DT);
   
2. 
   minibuxgalteriya;
   
3. 
   buxgalteriya konstruktorlari;
   
4. 
   buxgalteriya komplekslari;
   
5. 
   yakka amalga oshiriladigan tizimlar;
   
6. 
   hisobning alohida uchastkalarini avtomatlashtiradigan dasturiy ta’minotlar.
   

Kompyuter hisobi albatta metodologiya darajasida amalga oshirilishi kerak. Lekin hisobni kompyuterlashtirishning hozirgi holati bu talabdan uzoqroq.
Yangi texnologiyaga kiritilgan metodologiya potentsialidan foydalanishning o’rniga dasturiy mahsulotlar daftar shaklini taqlil qiladi. Lekin hisob jarayonida qanday texnik tuzilmadan foydalanganligi emas, balki aynan metodologiyasi muhim.

Test savollari:

1.