Toshkent 2020 yil



Yüklə 8,64 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə49/452
tarix02.12.2023
ölçüsü8,64 Mb.
#171372
1   ...   45   46   47   48   49   50   51   52   ...   452
EKOLOGIYA. Дарслик.2020.Muftaydinov

 
Rel‘ef
ning o‗simliklarga ko‗rsatadagan ta‘siri, ayniqsa tog‘li rayonlarda
balandliklarning dengiz sathidan qarab iqlim, tuproq va boshqa omillar hamda 
o‗simliklarning xarakteri ham o‗zgarib boradi. Natijada vertikal mintaqalar paydo 
bo‗ladi. 
Janubiy tog‘
yonbag‘irlarida, shimoliy yonbag‘irlarga nisbatan ko‗proq 
yorug‘sevar va issiqsevar o‗simliklar tarqalgan. Har 100 m balandlikka 
ko‗tarilganda havo harorati 0,6
0
S ga pasayadi. 
Tog‘larda o‗simliklar mintaqalar bo‗yicha tarqalgan bo‗ladi. Bu mintaqadagi 
o‗simliklar o‗ziga xos xususiyatlarga ega. 
O‗rta Osiyo sharoitida, balandliklar mintaqasi va undagi o‗simliklar jamoasi 
akademik K. Z. Zokirov tomonidan o‗rganilgan. 
Bu quyidagi mintaqalarga: 
-cho‗l
 

 balandligi dengiz sathidan 500 - 600 m bo‗lgan joylar;
 
-adir
 

 balandligi dengiz sathidan 600 - 1600 m gacha bo‗lgan joylar; 
 
-tog‘

 balandligi dengiz sathidan 1600 -2800 m.;
 
-yaylov
 

balandligi dengiz sathidan 2800 va undan yuqori joylar
ga 
bo‗lingan. 
 
II.3. Ekologik qonun va qonuniyatlar. 
Biosfera komponentlari orasidagi 
turli xil aloqalar, biogeotsenoz elementlari orasidagi o‗zaro bog‘liqliklar, tabiat 
taraqqiyoti va o‗z-o‗zini mukammalashtirishi 
ekologiyaning 4 ta qonuni
da o‗z 
aksini topgan. Ekologiya qonunlari birinchi marotaba 1974 yilda Amerikalik olim 
Barri Kommoner tomonidan fanga kiritilgan edi.
 Ular quyidagilardan iborat:
 
1-qonun. 
Tabiatdagi barcha moddalar va hodisalar o‗zaro bir-birlari 
bog‘liq
. Ushbu qonun biosferadagi barcha tirik organizmlar va ularni o‗rab turgan 
tabiiy muhit orasidagi turli xil va shakldagi bog‘liqiliklarni o‗ziga aks ettiradi. 
Tabiiy muhitning fizikaviy-kimiyoviy holatining har bir o‗zgarishi aloqalar orqali 
biogeosenozlarga beriladi, natijada ularning rivojlanishiga katta ta‘sir etadi. 

Yüklə 8,64 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   45   46   47   48   49   50   51   52   ...   452




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin