Rel‘ef ning o‗simliklarga ko‗rsatadagan ta‘siri, ayniqsa tog‘li rayonlarda,
balandliklarning dengiz sathidan qarab iqlim, tuproq va boshqa omillar hamda
o‗simliklarning xarakteri ham o‗zgarib boradi. Natijada vertikal mintaqalar paydo
bo‗ladi.
Janubiy tog‘
yonbag‘irlarida, shimoliy yonbag‘irlarga nisbatan ko‗proq
yorug‘sevar va issiqsevar o‗simliklar tarqalgan. Har 100 m balandlikka
ko‗tarilganda havo harorati 0,6
0
S ga pasayadi.
Tog‘larda o‗simliklar mintaqalar bo‗yicha tarqalgan bo‗ladi. Bu mintaqadagi
o‗simliklar o‗ziga xos xususiyatlarga ega.
O‗rta Osiyo sharoitida, balandliklar mintaqasi va undagi o‗simliklar jamoasi
akademik K. Z. Zokirov tomonidan o‗rganilgan.
Bu quyidagi mintaqalarga: -cho‗l –
balandligi dengiz sathidan 500 - 600 m bo‗lgan joylar; -adir –
balandligi dengiz sathidan 600 - 1600 m gacha bo‗lgan joylar; -tog‘ –
balandligi dengiz sathidan 1600 -2800 m.; -yaylov –
balandligi dengiz sathidan 2800 va undan yuqori joylar ga
bo‗lingan.
II.3. Ekologik qonun va qonuniyatlar. Biosfera komponentlari orasidagi
turli xil aloqalar, biogeotsenoz elementlari orasidagi o‗zaro bog‘liqliklar, tabiat
taraqqiyoti va o‗z-o‗zini mukammalashtirishi
ekologiyaning 4 ta qonuni da o‗z
aksini topgan. Ekologiya qonunlari birinchi marotaba 1974 yilda Amerikalik olim
Barri Kommoner tomonidan fanga kiritilgan edi.
Ular quyidagilardan iborat: 1-qonun. Tabiatdagi barcha moddalar va hodisalar o‗zaro bir-birlari bog‘liq . Ushbu qonun biosferadagi barcha tirik organizmlar va ularni o‗rab turgan
tabiiy muhit orasidagi turli xil va shakldagi bog‘liqiliklarni o‗ziga aks ettiradi.
Tabiiy muhitning fizikaviy-kimiyoviy holatining har bir o‗zgarishi aloqalar orqali
biogeosenozlarga beriladi, natijada ularning rivojlanishiga katta ta‘sir etadi.
