Toshkent 2020 yil


havo joylashib, sovuq havoning ko‗tarilishiga to‗sqinlik qilsa, bu jarayon -



Yüklə 8,64 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə164/452
tarix28.11.2023
ölçüsü8,64 Mb.
#168408
1   ...   160   161   162   163   164   165   166   167   ...   452
EKOLOGIYA. Дарслик.2020.Muftaydinov

havo joylashib, sovuq havoning ko‗tarilishiga to‗sqinlik qilsa, bu jarayon - 
inversiya deb ataladi
. Ko‗pchilik hollarda 
inversiya yilning sovuq mavsumida va 
barqaror 
yuqori 
atmosfera 
bosimda 
kotlovanlarda va daryo oldi pastliklarida 
kuzatiladi va u zich, hamda, barqaror tuman 
hosil bo‗lishi bilan kechadi. Bunday hollarda 
yer 
yzasi 
qatlamida 
to‗planayotgan 
chiqindilar 
etarlicha 
siyraklashmaydilar 
ayniqsa, tutun gazlaridagi oltingugurt gazi va 
kuyindilarning kumulativ ta‘siri oqibatida, 
sog‘liq uchun jiddiy xavf tug‘dirishi mumkin. 
Har 
doim 
ham 
tutun, 
quvurlarining 
balandligi, chiqindi gazlarning inversion 
qavatidan 
chiqish 
jarayonida 
zararlilik 
darajasini pasayishini va shu tariqa xatarli 
zonadan chiqib ketishini ta‘minlamaydi. 
Yomg‘ir va qor havoni tozalashga 
anchagina samarali ta‘sir ko‗rsatadi. Shuning 
uchun 
yog‘ingarchilik 
pavtida 
yoki, 
yomg‘irlar mavsumida, havo tarkibini 
tekshirish 
to‗g‘ri 
natijalar 
bermaydi.
Meteosharoitlarga 
(havo 
namligi, 
quyosh 
radiatsiyasi) 
bog‘liq 
ravishda 
atmosferada havoni ifloslantiruvchi moddalar o‗rtasida turlicha reaktsiyalar sodir 
bo‗lib turadi. Shu tariqa ko‗pgina zaharli moddalar atmosfera havosidan qisman 
ajralib chiqadi (masalan chang, SO

, NO., HP) ammo bunda zaharli mahsulotlar 
ham hosil bo‗lishi mumkin. 
VIII.4. Atrof-muhit sifatini sanitar-gigienik va ekologik me‘yorlash.
Atrof-muhitning muhim tarkibiy qismlaridan biri atmosfera havosidir. 
Biosferaning turg‘unligi uning sofligiga bog‘liq. Atrof-muhitning ifloslanishi 
o‗simlik, hayvonlar, inson, inshootlar, uskunalar va turli tuman moddiy jismlarga 
salbiy ta‘sir ko‗rsatadi.
Bizni o‗rab turgan havo (atmosfera) hayotimizning asosiy omilidir. Ammo 
inson o‗z hayoti uchun zararli moddalardan foydalana boshlagan vaqtdan boshlab 
u nafas oladigan havoning tozaligiga jiddiy xavf tug‘dirib keladi. 
Aniqlanishicha, bizning his qilish a‘zolarimiz havo sifatini aniq belgilash 
qobiliyatiga ega emas ekan. Hid bilish a‘zosi atmosferada organizm uchun zararli 
modda borligi haqida signal bera olmaydi (mas. CO/CO
2
, NO/ N0
2
). Shu bilan 
birga, HCN kabi zaharli moddaning mavjudligini seza olsak-da, bunga organizm 
birorta himoya reaktsiyasi bilan javob bera olmaydi. Ammiak avval qo‗zg‘atuvchi 
ta‘sir ko‗rsatadi, bir ozdan keyin uning zararli ta‘siri namoyon bo‗ladi. S0
2
va NO
2

-

Yüklə 8,64 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   160   161   162   163   164   165   166   167   ...   452




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin