Toshkent arxitektura qurilish instituti o. Sh. Mamanazarov loyiha boshqaruvi

2-daraja.. Umumiy jarayonlar. Kompaniya umumiy jarayonlarni aniqlash va 
rivojlantirish zarurligini biladi, shuning uchun ba’zi loyihalarni amalga oshirishda 
muvaffaqiyatli boshqarish boshqa loyihalarni yanada yaxshi boshqarishga yordam 
beradi. Korxona boshqaruvining boshqa sohalarida foydalaniladigan loyihalarni 
boshqarish vositalari va usullarini ishlatishingiz mumkin. 
3-daraja. Yakka metodologiya. Kompaniya barcha korporativ usullarni 
birlashtiradigan sinergetik ta’siridan xabardordir, uning markazi loyiha boshqaruvi 
hisoblanadi. Bu jarayonning nazoratini osonlashtiradi va sinergetik ta’sirini oshiradi. 
4-daraja. 
Taqqoslash. 
Kompaniya, 
jarayonni 
takomillashtirish 
raqobatbardosh ustunliklarni ta’minlash uchun zarur shart ekanini tushunadi. 
Taqqoslash doimiy ravishda amalga oshirilishi kerak. Kompaniya shuningdek 
taqqoslash ob’yektlarini (kim bilan taqqoslash mumkin) va taqqoslash ob’yektlarini 
(nimani taqqoslash mumkin) tanlashi kerak. 
5-daraja. Doimiy rivojlanish. Ushbu darajadagi qiyosiy tahlil asosida olingan 
ma’lumotlar baholanadi va yagona uslubiyatni (yakka metodologiyani) 
takomillashtirish boʻyicha qarorlar qabul qilinadi. 
Ushbu rivojlanish sxemasi muayyan korxonalarning ehtiyojlarini qondirish 
uchun ishlab chiqilishi mumkin. Ushbu rivojlanish loyihalarni boshqarish 

---

29 
samaradorligini oshirish uchun strategik rejalashtirishni amalga oshirishga yordam 
beradi. 
Loyiha boshqaruviga marketing yondashuv iste’molchilarni maksimal 
darajada qondiradigan ideal mahsulotni yaratishga qaratilgan. Shu bilan birga, tizimli 
yondashuv juda muhimdir, unda mahsulotning barcha asosiy xususiyatlari, uning 
rivojlanishi, ishlab chiqarilishi, sotilishi va boshqalar izchil boʻladi. Ushbu yondashuv 
dizayn oldi (loyiha oldi) deb atalishi mumkin, chunki natijalarni belgilaydigan 
dastlabki tadqiqot, mahsulotni yaratish uchun loyihaning muddatini va samaradorligini 
belgilaydi. 
Rivojlangan bozor iqtisodiyotiga ega boʻlgan mamlakatlarda loyihalarni 
boshqarish va uni takomillashtirish deyarli bir vaqtning oʻzida amalga oshirilsa, ichki 
sharoitda ikki asosiy tendensiya aniqlanishi mumkin:
- loyihani boshqarishning Gʻarb prinsiplarini tushunish va qabul qilish;
- mahalliy loyihalarni boshqarish tizimini dunyoga integratsiyalash. 
Har ikki tendensiya deyarli bir vaqtning oʻzida paydo boʻladi. Eng ilgʻor 
professional jamoalar, ilgʻor loyiha yoʻnaltirilgan korxonalar va oʻquv markazlari. 
Qolgan korxonalar loyihani boshqarishning amaliy ishlarini amalga oshirish 
imkoniyatlarini koʻrib chiqishadi. An’anaviy loyiha yoʻnaltirilgan tarmoqlar doirasida 
loyiha boshqaruviga oʻtish muqarrar, ammo oʻtish jarayoni yetarli darajada 
professional kadrlar tayyorlanmaguncha uzoq vaqt davomida davom etishi mumkin.
Shu vaqt mobaynida an’anaviy tarzda loyiha yoʻnaltirilgan metodologiyadan biznes 
jarayonlarini oʻzaro tushunish va rivojlantirishni tushunishning bir burilish nuqtasi 
boʻladi. Har qanday boshqaruv odamlarning qarorlar va harakatlariga asoslangan, 
shuning uchun xodimlarni oʻqitish va qayta oʻqitish Oʻzbekistonda loyihani 
boshqarish uchun asos boʻlib xizmat qiladi. 
Bundan tashqari, zamonaviy sharoitda loyihani muvaffaqiyatli boshqarish 
10-20 yil oldin talab qilinmaydigan sifatlarni talab qiladi. Birinchi loyiha menejerlari 
muhandislik va ishlab chiqarish texnologiyasini yaxshi biladigan muhandislar edi. 
Loyihalarning miqyosi va murakkabligi oshgani sayin, samarali boshqaruvchining 

---

30 
texnologiyani umumiy tushunishga ega emasligi aniq boʻldi. Birinchi oʻringa, 
ishbilarmon odamning xususiyatlari oldinga qoʻyildi (ilgari surildi). 
Zamonaviy loyiha boshqaruvchisi quyidagilarga ega boʻlishi kerak: 
- tarmoq sohasidagi bilimlar va biznes muhitini yaxshi bilish - korxonani 
ishlash xususiyatlarini aks ettiruvchi tashqi va ichki muhitdan xabardor boʻlishi kerak; 
- risklarni boshqarish sohasidagi bilimlar, chunki tez-tez qabul qilinadigan 
qarorlar xarakteri loyihaga ma’qul boʻlgan xavf darajasiga bogʻliq; 
- turli biznes-jarayonlar, korxona va loyihalar integratsiyasi, strategiyalar va 
shaxsiy maqsadlar va boshqalar haqida ma’lumot.