Toshkent arxitektura qurilish instituti o. Sh. Mamanazarov loyiha boshqaruvi

N = Oʻt + Sx + Oʻd, 
bu yerda: N-mahsulot birligining narxi (birlik narxi);
Oʻt - ishlab chiqarish birligining oʻrtacha tannarxi;
Sx - mahsulot birligining sotish xarajatlari;
Oʻd- ma’lum bir bozorda ishlab chiqarish birligini sotishdan oʻrtacha daromad. 
Ba’zan iste’molchi tomonidan ma’lum boʻlgan miqdorni toʻlashga tayyor 
boʻlgan tovarlarning qiymatiga e’tibor berish orqali narxlash usulini qoʻllaydi. 
Mahsulotlarining narxini aniqlash uchun tashkilotlarning raqobatdosh mahsulotlar 

---

57 
haqida qanday qiymatga oid gʻoyalari aniqlanishi kerak. Buni xaridorlar yoki 
mutaxassislar ekspertizasi asosida amalga oshirish mumkin. 
Boshqa bir yondashuv bozorda shu kabi mahsulotlar uchun narx va iste’molchi 
xususiyatlari oʻrtasida mavjud boʻlgan munosabatlarni aniqlashni oʻz ichiga oladi. 
Olingan nisbatlar asosida mahsulotning narxi belgilanadi. Sotish narxi ushbu holda 
quyidagi formula boʻyicha belgilanadi: 
Nkm= Nasos • (Bkm /Basos), 
bu yerda: Nkm, Nasos- navbati bilan korxona mahsulotining narxi va taqqoslanadigan 
ob’yekt sifatida tanlangan asosiy mahsulotning narxi, su’mda; 
Bkm, Basos - korxona mahsulotlarining va asosiy mahsulotlarning sifat 
koʻrsatkichlarini tegishli ravishda ballarda baholash. 
Mahsulotlarning sifat parametrlarini ballarda baholash iste’molchi nuqtai 
nazaridan koeffitsientlarni va ularning ogʻirligini hisobga olgan holda aniqlanishi 
yaxshiroqdir. Ushbu usulda xarajat koʻrsatmalari iste’molchining tovarlarni idrok 
etishiga imkon beruvchi fonga oʻtadi. 
Ishlab chiqarish rejasi. Ushbu muammoni hal qilishda tizimli yondashuvni 
ta’minlash uchun iqtisodiy va matematik modellashtirish usullarini qoʻllash tavsiya 
etiladi. 
Shuningdek, tashqi va ichki ishlab chiqarish oqimlari sxemasini, ya’ni 
moddiy-texnika resurslarini yetkazib berish, boʻlimlar oʻrtasida ishlab chiqarish 
aloqalarini ochib beradi. Boʻlim qurilish mahsulotlarini (mahsulot boʻyicha) va 
kelajak uchun ularning dinamikasini baholash uchun yakunlanadi. 
Tashkiliy reja loyiha konsepsiyasini ishlab chiqishga mas’ul shaxslar va qurilish 
korxonasini boshqarish haqida ma’lumot beradi. Katta korxonalar uchun 
xodimlarning umumiy sonini aniqlash muhim ahamiyatga ega. Boʻlim 
mutaxassislarning vazifalarini aks ettiradi, shaxsiy muvofiqlashtirishni belgilaydi va 
barcha xizmatlarning faoliyatini nazorat qiladi. Korxonaning tashkiliy sxemasi 
vazifalarni samarali bajarilishini ta’minlashi kerak. 

---

58 
Yuridik rejada yangi tashkil etilgan korxona uchun uning tashkiliy-huquqiy 
shakli tanlanganligi sababli eng yuqori bahosi mavjud. Mavjud korxona uchun oʻz 
faoliyatini tartibga soladigan qonunlar va normalar koʻrsatiladi. 
Xatarni baholash. Investorlar va kreditorlar xavflarni baholashga katta ahamiyat 
berishadi, shuning uchun biznes-rejani ishlab chiqish jarayonida yuzaga kelishi 
mumkin boʻlgan xavf va yoʻqotishlarni nomlash, qanday xavf turlarini aniqlash va 
kompaniyaning aktivlarini qanday miqdorda sugʻurta qilish kerakligini aniqlash 
maqsadga muvofiqdir. Ushbu boʻlim sugʻurta shartnomalari tuzish va sugʻurta 
miqdori boʻyicha tashkilotni koʻrsatadi. 
 
Moliyaviy reja. Narxlarni hisoblash biznes reja oldingi boblarida qabul 
qilingan qarorlarning natijalarini umumlashtiradi. Ushbu boʻlim qurilish 
kompaniyasining kutilgan moliyaviy natijalari haqida barcha kerakli ma’lumotlarni 
taqdim etadi. Moliyaviy maqsadlar tadbirkor va yuridik shaxslarning biznes-rejasi 
muhokama qilinadigan faoliyatining asosiy masalalariga javob berishi kerak. 
Moliyaviy rejaga koʻra, investorlar qanday qarorlar topishi mumkinligini aniqlaydilar 
va kreditorlar potensial qarzdorning qarzga xizmat koʻrsatish qobiliyatini baholaydilar. 
Moliyaviy rejaga ikkita hisoblangan qism kiradi: korxonaning moliyaviy-iqtisodiy 
natijalari va asosiy moliyaviy koʻrsatkichlarni rejalashtirish. 
Korxonaning moliyaviy-iqtisodiy ahvolini tahlil qilish oxirgi uch yil davomida 
uning faoliyatining texnik, iqtisodiy va moliyaviy koʻrsatkichlari asosida amalga 
oshiriladi. Tahlillar iqtisodiy oʻsish darajasini, moliyaviy barqarorlikni, bankrotlik 
ehtimoli darajasini belgilaydi. Tahlillar korxonaning moliyaviy-iqtisodiy ahvolining 
dinamikasiga kompleks baholarni baholash bilan yakunlanadi.