Toshkent arxitektura qurilish instituti o. Sh. Mamanazarov loyiha boshqaruvi

5.3.Biznes-strukturaviy loyihalarning moliyaviy qismi 
Asosiy moliyaviy koʻrsatkichlarni rejalashtirish aktivlar va majburiyatlar 
prognoz balansini, foyda va yoʻqotishlarni, pul oqimini, loyihani moliyaviy baholashni 
va moliyaviy quvvatni hisoblashni talab qiladi. Moliyaviy hisobotning asosiy 
shakllarida prognoz parametrlari xalqaro standartlarga mos kelishi kerak, ayniqsa narx 
darajasi har bir loyiha davrida bozorning xarid qobiliyatini aks ettirishi kerak. Naqd 

---

59 
pul oqimi prognozi korxonani moliyalashtirish strategiyasini ishlab chiqish, kapitalga 
boʻlgan ehtiyojni aniqlash va uning samaradorligini baholash uchun moʻljallangan. 
Loyihaning tijorat samaradorligi (moliyaviy asoslash) moliyaviy 
daromadlarning nisbati va daromadlilik darajasini ta’minlovchi natijalar bilan 
belgilanadi. Korxonaning iqtisodiy faoliyatiga baho berish oddiy va diskontlangan 
usullar bilan amalga oshirilishi mumkin. Oddiy tezkor usul juda tez hisob-kitoblar 
asosida baholashni amalga oshirishga imkon beradi, bu loyihani rivojlantirish 
darajasining past darajasini ifodalaydi va murakkab hisob-kitoblar orqali uning 
yolgʻonligini tasdiqlaydi. Quyidagi koʻrsatkichlarni aniqlash uchun oddiy usul 
ishlatiladi: 
• ishlab chiqarish quvvatlarining birligi yoki ishlab chiqarish birligida yaratilgan 
kapital qoʻyilmalar;
• sof foyda umumiy investitsiyaga yoki sarmoya kiritilgan kapitalga nisbati 
sifatida loyiha foydasi marjasi,%;
• jami investitsiyalarning sof foyda va amortizatsiya miqdoriga nisbati sifatida 
investitsiyalarni qaytarish muddati yoki investitsion daromad davri. 
Ushbu koʻrsatkichlar turli vaqtlardagi tushumlar yoki toʻlovlarning bir xil 
miqdordagi tengsizlikni hisobga olmaydilar, bu esa murakkab koʻrsatkichlarni 
qoʻllash zarurligiga olib keladi.