Toshkent arxitektura qurilish instituti
Liftsiz uylarning tarhiy elementlari
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
3.4. Liftsiz uylarning tarhiy elementlari Umumiy foydalaniladigan yo‘laklar. Yo‘lakli tarhiy tuzilmaga ega bo‘lgan Turar-joy binolari kam xonali xonadonlarda qo‘llaniladi. Bu tuzilmadagi uylar iqtisodiy tomondan tejamli hisoblanib, zinapoyalar sonini kamayishiga olib keladi. Yo‘lakning kengligi 1,4 metrdan kam bo‘lmasligi, kirish eshigidan esa eng uzoq joylashgan xonadonning uzoqlik masofasi zinapoya lift tugunidan 25 metrdan oshmasligi, bu esa eng uzun yo‘lakli uy - joy blokining uzunligi 50 metrdan oshmasligiga olib keladi. Yo‘laklarni yon tarafga joylashgan darchalar orqali tabiiy yorug‘lik bilan yoritish kerak. Yo‘laklarning uzunligi kichikroq bo‘lsa, ular zinapoya, lift tuguni orqali yoritilishi mumkin. Albatta yo‘lakni tabiiy shamollatish kerak, eng yaxshi shamollatishga yon tomonga ochiladigan derazalarni o‘rnatish orqali erishish mumkin. Umumiy foydalaniladigan yo‘laklarning pollari yengil yuviladigan va bo‘yoqlari o‘chmaydigan bo‘lishi kerak. Bu talabga keramik plitkalar qoniqarli javob bera oladilar. Umumiy bo‘lgan yo‘laklarga ham xuddi zinapoyalar tuguniga qo‘yiladigan talablar qo‘yiladi, ya’ni yer qimirlashiga qarshi talablar, yong‘inga qarshi talablar, shuning uchun ularni yonmaydigan materiallardan qurish va ular tutun to‘plamaydigan, yer qimirlashiga chidamli bo‘lib, ular aholini qiyin, ekstremal holatlarda tez uydan chiqib ketishlariga (evakuatsiyaga) xizmat qilishi kerak. Galereyalar. Ular ham yo‘laklarga o‘xshab xonadon va zinapoya, lift tugunining orasida aloqa xizmatini o‘taydi. Ular janubiy tabiiy iqlimiy hududdagi turar-joylarda qo‘llaniladi. 59 Galereyali tuzilmalarda ham xuddi yo‘lakli tuzilmalarga o‘xshab zinapoya tugunining soni kamroq bo‘ladi, lekin yo‘lakli tuzilmadan farqi shuki, bu yerda har bir xonadonning derazalarini har ikki tomonga qarama – qarshi joylashtirish imkoniyati borligi tufayli yaxshi tabiiy shamollatish (yyelvizakli) imkoniyatiga ega. Galereyali uylarga ham xuddi yo‘lakli uylarga o‘xshash talablar qo‘yiladi (ya’ni, ularning kengligi 1,4 metrdan kam bo‘lmasligi, kirish eshigidan eng uzoq joylashgan xonadonning masofasi 25 metrdan oshib ketmasligi kerak). Galereyalar yer qimirlashiga chidamli yonmaydigan qurilmalardan va temir beton, balandligi 1,2 metrdan kam bo‘lmagan temir to’siqlar bilan to‘silishi kerak. Xonadon ichiga joylashtirilgan zinapoyalar. Bunday zinapoyalar ikki qavatli xonadonlar uchun mo‘ljallangan bo‘lib, ularning kengligi 0.9 metrdan kam bo‘lmasligi kerak. Og‘ish burchagi esa 1:1,75 dan 1:1,5 zina sathlari esa 28x16 santimetrdan 27x17 santimetrgacha bo‘ladi. Bu xil zinapoyalarda burchakdagi aylanali zinapoyalar ham ishlatiladi, lekin bular mebel va boshqa jihozlarni olib chiqishda, bolalar va qariyalarning chiqib tushishida noqulaylik tug‘diradi. Zinapoyaarni dahliz, yo‘laklarda yoki umumiy xonada joylashtirish mumkin. Zinapoya umumiy xonaga joylashtirilgan bo‘lsa, u xona ichini estetik boyitishga yordam beradi, ammo umumiy xonani yurib o‘tadigan xonaga aylantirib ancha noqulaylik tug‘dirish mumkin. Zinapoyalarni yotoqxona yoki oshxonaga joylashtirish man etiladi. Xonadon ichidagi zinapoyalarning parametrlari quyidagi formula bo‘yicha hisoblanadi: 2h+a=60-64sm, bu yerda, a-qadam oralig‘i o‘lchami; h-zina pog‘onasi balandligining o‘lchami; 60- 64sm-odam o‘rtacha qadamining o‘lchami (3.14-rasm). Zinapoya marshlari bo‘yicha chiqib turuvchi konstruksiyaning pastki qismigacha bo‘lgan masofa 2m dan kam bo‘lmasligi kerak. |