Toshkent davlat agrar umversiteti qalandarov muxitdin maxmudovich

12.1-rasm. Maysazor hududda havorang qora qarag‘ay va doim yashil
butasimonlami o ‘zaro joylashtirish.
Xiyobonlar barpo etishda daraxtlaming balandligi, diametri 
va shox-shabbasi bo‘yicha о‘sib rivojlanishi e’tiborga olinadi. 
Manzarali yog‘ochbop daraxtlaming balandlikka qarab tez 
o‘sishi, asosan, 10, 20 va 30 yoshida namoyon bo‘ladi. Manza­
rali daraxtlaming tez o‘sib rivojlanishi kurtak va shoxlarining 
novdalariga qarab quyidagicha o‘lchamlarda taqsimlanib boradi:
1. Nihoyatda tez o‘suvchi daraxt turlari (2-5m gacha novda 
beradigan): evkalipt, piramida, Kanada va balzam teraklari (tog‘ 
teragi, oq tol, oq akas, tikansimon gledichiya va zarang turkum- 
laridan)
2. Tez o‘suvchi daraxt turlari (l-2m gacha): qora yong‘oq 
Pensilvaniya shumtoli, grek yong‘og‘i, go‘zal katalpa, oq tut, lola
172

---

daruxti, mayda bargli qayrag‘och, Qrim, Eldor va veymut qara- 
I'nylari.
3. 
()‘rtacha o‘lchamda o‘suvchilar o‘tkir bargli zarang, dala 
(wrimgi, oddiy eman, yirik bargli jo ‘ka, tikansimon qora qara- 
|*jty, virgin archasi va engemae qora qarag‘aylaridan iborat.
Shox-shabbalari bir-biri bilan tez tutashib tuproqda 
purvurish ishlarini tezroq tugatishga imkon beradi, bu esa 
darnxt/orlami barpo etishni arzonlashtiradi.
Daraxt turlarining ko‘proq vaqt o‘sishi bog‘ - park quri- 
llnhula 
katta ahamiyatga egadir. Bu iqtisodiy nuqtayi nazardan 
iNNlujari 
estetik ma’noda ham zarur, chunki yoshi ulug‘, yaxshi 
li'ngaii daraxt manzarali bo‘ladi (yosh daraxtlarga nisbatan).
0 ‘zbekistan sharoitida yashil qurilishda muhim ekologik 
IJtltillar: 
havoning, tuproqning harorati, tuproqning namlik va 
U /tiqa 
rcjimi, yorug‘lik va havoning tarkibi. Tuproqning ozuqa 
V
h
namlik rejimini boshqarish mumkin (o‘ziga mos agrotexnika 
btlnn) havoning harorati, tuproqning haroratini boshqarish qiyin.
Daraxt turlarining shox-shabbasi quyidagi guruhlarga bo‘li-
nwli