Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti sh. Shodmonov iqtisodiyot nazariyasi

Pul daromadining
qo‘shimcha o‘sishi
(talab) 
= 
Ishlab chiqarish 
quvvatlarining qo‘shimcha o‘sishi 
(taklif) 
Bu tenglikni formula tarzida yozilsa, u quyidagi ko‘rinishga ega bo‘ladi: 

---

494 





I
a
I
1
yoki
a
I
I




,
bu yerda:
I – har yillik sof kapital qo‘yilmalar; 
∆I – sof kapital qo‘yilmalarning qo‘shimcha o‘sishi; 
∆I/I – sof kapital qo‘yilmalarning o‘sish sur’ati; 
1/a – multiplikator, bu yerda a –jamg‘arishga bo‘lgan o‘rtacha moyillik; 

- kapital samaradorligi. 
Shunday qilib, iqtisodiyotdagi ishchi kuchining to‘la bandligini hamda ishlab 
chiqarish quvvatlarining to‘liq ishlashini ta’minlovchi sof investitsiyalar yoki 
kapital qo‘yilmalarning o‘sish sur’ati 

x a ga teng bo‘lishi lozim. Agar 
iqtisodiyotdagi investitsiyalarning potensial o‘rtacha samaradorligi 0,3 ga, 
jamg‘arishga bo‘lgan o‘rtacha moyillik 0,2 ga teng bo‘lsa, u holda 
investitsiyalarning o‘sish sur’ati 6% (0,3x0,2)x100%)ga teng bo‘ladi. 
R.Xarrodning iqtisodiy o‘sish modeli investitsiya va jamg‘armalar o‘rtasidagi 
makroiqtisodiy muvozanat, ya’ni 
S
I

ga asoslanadi. U statik holdagi 
makromuvozanat uchun alohida, dinamik holdagi makromuvozanat uchun alohida 
formuladan foydalanadi. 1-formula quyidagi ko‘rinishda bo‘ladi: 
S
C
G


, 
bu yerda: 
G – milliy daromadning o‘sish sur’ati (∆Y/Y); 
S – kapital sig‘imi (I/∆Y); 
S – milliy daromad tarkibidagi jamg‘arishning ulushi (S/Y). 
2-formula quyidagi ko‘rinishda o‘z ifodasini topadi: 
S
Cr
Gw


, 
bu yerda:

---

495 
Gw – haqiqiy jamg‘arma va taxmin qilinayotgan investitsiyalar o‘rtasidagi 
dinamik muvozanatni ta’minlovchi o‘sishning kafolatlangan sur’ati;
Cr – kapital koeffitsientining talab etilayotgan miqdori. 
Neokeynschilarning fikriga ko‘ra bozor iqtisodiyoti sharoitida doimiy 
kafolatlangan o‘sish sur’atiga avtomatik ravishda erishib bo‘lmasligi sababli, ular 
dinamik muvozanatga erishish uchun iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solish 
zarurligi to‘g‘risidagi xulosaga keldilar.
Iqtisodiy o‘sishning muhim modellaridan biri bo‘lib