Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti sh. Shodmonov iqtisodiyot nazariyasi

16.3. Investitsiyalar va uning darajasini belgilovchi omillar 
Investitsiyalar
– asosiy va aylanma kapitalni qayta tiklash va 
ko‘paytirishga, ishlab chiqarish quvvatlarini kengaytirishga qilingan 
sarflarning pul shaklidagi ko‘rinishidir. 
U pul mablag‘lari, bank kreditlari, 
aksiya va boshqa qimmatli qog‘ozlar ko‘rinishida amalga oshirilishi mumkin. Pul 
mablag‘lari ko‘rinishidagi investitsiya 
nominal investitsiya
, ana shu pul 
mablag‘lariga sotib olish mumkin bo‘lgan investitsion resurslar 
real investitsiya
deyiladi.
Investitsiyalarni ro‘yobga chiqarish bo‘yicha amaliy harakatlar – 
investitsion faoliyat, investitsiyalarni amalga oshiruvchi shaxs – investor 
deyiladi. 
Investitsiyalarning manbalaridan biri bo‘lib, barcha korxonalar va aholi keng 
qatlamlarining jamg‘armalari hisoblanadi. Shuni ta’kidlash lozimki, amalda 
jamg‘arma egasi va investor bir shaxsda namoyon bo‘lishi va bo‘lmasligi ham 

---

469 
mumkin. Odatda, jamg‘arma jamiyatdagi ko‘pchilik subyektlar tomonidan amalga 
oshirilib, ulardan investitsiya sifatida foydalanish esa butunlay boshqa subyektlar 
tomonidan amalga oshirilishi mumkin. Shuningdek, iqtisodiyotda faoliyat 
yurituvchi sanoat, qishloq xo‘jalik va boshqa korxonalar jamg‘armasi ham 
investitsiya manbai bo‘lib hisoblanadi. Bu o‘rinda «jamg‘aruvchi» va «investor» 
bir subyektda mujassamlashadi. 
Investitsiya faoliyati quyidagi manbalar hisobiga amalga oshirilishi mumkin: 
- investorlarning o‘z moliyaviy resurslari (foyda, amortizatsiya ajratmalari, 
pul jamg‘armalari va h.k.); 
- qarz olingan moliyaviy mablag‘lar (obligatsiya zayomlari, bank kreditlari); 
- jalb qilingan moliyaviy mablag‘lar (aksiyalarni sotishdan olingan 
mablag‘lar, jismoniy va huquqiy shaxslarning pay va boshqa to‘lovlari); 
- davlat budjeti mablag‘lari; 
- chet elliklar mablag‘lari.