Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti sh. Shodmonov iqtisodiyot nazariyasi

Iqtisodiyotning barqaror rivojlanishida xususiy mulk va uning asosida
rivojlanayotgan xususiy tadbirkorlikka keng e’tibor berilmoqda.
Qishloq xo‘jaligi, qurilish, savdo, xizmat ko‘rsatish sohasi singari tarmoqlar, uy-joy fondi to‘liq xususiy mulk egalari tasarrufiga o‘tkazildi. Iste’mol tovarlari ishlab chiqaradigan, oziq-ovqat, tikuvchilik mahsulotlari, to‘qimachilik, charmpoyabzal, mebel va farmatsevtika sanoati tarmoqlarida davlatning ulushi anchaga kamaytirildi.
Respublikamizda xususiylashtirish bo‘yicha qo‘yilgan vazifa – davlat sektori bozor iqtisodiyoti sharoitida ham sezilarli rol o‘ynashini inkor qilmaydi. Chunki iqtisodiyotning davlat korxonalari ma’lum darajada saqlanib qolishi kerak bo‘lgan sohalar ham mavjud. Bunday korxonalar uchun ularning bozor sharoitlariga moslashuviga imkon beradigan xo‘jalik yuritish mexanizmini ishlab chiqish talab qilinadi.
Mamlakatimizda mulkni davlat tasarrufidan chiqarish, xususiylashtirish, ulardan samarali foydalanish, umuman iqtisodiyotni isloh qilish bo‘yicha 400 dan ziyod qonun xujjatlari ishlab chiqilib, qabul qilinganligi va joriy etilganligini, ularning barchasi iqtisodiyotimizni yanada liberallashtirish va modernizatsiya qilishda nafaqat mustaxkam huquqiy asos, balki amalga oshirilayotgan bozor islohotlarining kafolati bo‘lib xizmat qilishini ta’kidlamoq zarur.¹
Bu ishlarni amalga oshirishdan ko‘zlangan asosiy maqsad qarovsiz holda bo‘lgan bino va inshootlar negizida zamonaviy, raqobatbardosh mahsulotlarni tayyorlovchi yangi ishlab chiqarish quvvatlarini barpo etib, qo‘shimcha ish o‘rinlarini yaratishdir. Bu esa, o‘z navbatida, bozorlarimizni xaridorgir va import o‘rnini bosuvchi ko‘plab yangi turdagi tovar hamda mahsulotlar bilan boyitish, eng muhimi, aholi bandligini ta’minlash va turmush farovonligini bundan-da yuksaltirishga xizmat qiladi.
Davlat aktivlarini boshqarish agentligi tashkil qilingandan so‘ng o‘tgan qisqa vaqt ichida muayyan ishlar amalga oshirildi. Qabul qilingan normativ-huquqiy hujjatlar asosida davlat mulki obyektlarini xususiy sektorga sotishda bozor islohotlariga o‘tish ta’minlandi, iqtisodiyotda davlat ishtirokini yanada qisqartirish, faol investitsiya siyosatini yuritish, jamiyat va davlat faoliyatining barcha sohalarini jadal va barqaror rivojlantirish uchun amaliy choralar ko‘rildi.
Natijada davlat mulkini xususiylashtirish jarayonida fuqarolar, tadbirkorlar, shu jumladan, investorlar o‘rtasida shaffoflik va savdolarning ochiqligi ta’minlandi. 2019 yilning birinchi yarmida jami 384 ta davlat aktivi xususiy mulkka sotilgan: Shundan:¹

• 
  15 tasi to‘lov qiymatida (obyekt va aksiya paketi (ulushi) bo‘lib, 7 tasida narxini tushirish mexanizmi qo‘llangan holda 23 994,0 mln. so‘m to‘lov qiymatida 9 650,0 mln. so‘m investitsiya kiritish va 25 ta yangi ish o‘rni yaratish sharti bilan;
  
• 
  293 tasi boshlang‘ich narxi 1 so‘m bo‘lgan qiymatda o‘tkazilgan savdolarda jami 8 463,0 mln. so‘m sotib olish to‘lovlarini to‘lash hamda 201 853,0 mln. so‘m investitsiya kiritish va 3 310 ta yangi ish o‘rni yaratish sharti bilan;
  
• 
  76 tasi “nol” xarid qiymatida jami 146 213,0 mln. so‘m va 37 860,0 ming AQSh dollari ekvivalentida investitsiya kiritish hamda jami 2 786 ta yangi ish o‘rni yaratish sharti bilan sotilgan.
  

Shuningdek, joriy yilning 30 iyun holatiga k