Toshkent davlat iqtisodiyot universtiteti

Valyuta kursi 
– bu bir mamlakat pul birligining boshqa 
mamlakatlar pul birliklarida yoki xalqaro valyuta birliklarda 
ifodalangan bahosidir. Tashqi valyuta kursi almashuv qatnashchilari 
uchun valyuta bozoridagi talab va taklif nisbati orqali aniqlanadigan 
bir valyutani boshqasiga qayta hisoblash koefitsientidir. Biroq valyuta 
kursining qiymat asosi bo‘lib valyutaning xarid qobiliyati hisoblanadi. 
Valyutaning xarid qobiliyati investitsiya, tovar va xizmatlarning 
o‘rtacha milliy narxlari darajasini ifodalaydi. Bu iqtisodiy (qiymat) 
kategoriyasi tovar ishlab chiqarishga tegishli bo‘lib, u tovar ishlab 
chiqaruvchilar va jahon bozori o‘rtasidagi ishlab chiqarish 
munosabatlarini ifodalaydi. Qiymat tovar ishlab chiqarish iqtisodiy 
shartlarining 
keng 
ko‘lamli ifodasi bo‘lgani uchun, turli 
mamlakatlarning milliy pul birliklarining taqqoslanishi qiymat 
munosabatiga asoslanadi va u ishlab chiqarish va almashuv 

---

110 
jarayonlarida 
yuzaga 
keladi. 
Tovar 
va 
xizmatlarni 
ishlab 
chiqaruvchilar hamda sotib oluvchilar valyuta kursi yordamida milliy 
narxlarni boshqa mamlakat narxlari bilan solishtiradilar. Taqqoslash 
natijasida mazkur mamlakatlarda ishlab chiqarish yoki xorijda 
investitsiyani rivojlantirishning foydaliligi darajasi ko‘rinadi. Qiymat 
qonuniga qanchalik amal qilinmasin, oxir oqibat valyuta kursi uning 
ta’siriga bo‘ysinadi. Valyuta kursi valyutaning real kurs nisbatlari 
ko‘rinadigan milliy va jahon iqtisodiyotlarining o‘zaro aloqasini 
ifodalaydi. 
Tovarlar jahon bozorida sotilayotganida milliy mahsulot qiymatini 
internatsional o‘lchovlari asosida jahon talabiga ega bo‘ladi. 
Shuningdek, ushbu tovarlarning jahon xo‘jaligi doirasida almashi-
nishida valyuta kursi vositachi bo‘ladi. 
Valyuta kursining qiymat asosi shu bilan shartlanadiki, oxirgi 
navbatda 
jahon 
narxlariga 
asoslangan 
ishlab 
chiqarishning 
internatsional bahosi jahon bozoriga asosiy tovar yetkazib beruvchi 
mamlakat ishlab chiqarishning milliy baholariga tayanadi.