Toshkent davlat iqtisodiyot universtiteti
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- KIRISH
|
KBK 65.262.1
Taqrizchilar: A.Burxanov – i.f.d., professor; A.Omonov – i.f.d., professor. ISBN 978-9943-7396-2-8 © «Innovatsion rivojlanish nashriyot-matbaa uyi», 2021. 3 KIRISH Bank sohasidagi hozirgi holat tahlili bank sektorida davlatning yuqori darajadagi aralashuvi, davlat ishtirokidagi banklarda menejment va tavakkalchiliklarni boshqarish sifatining yetarli emasligi, iqtisodiyotda moliyaviy vositachilikning past darajasi kabi bank sektorini iqtisodiy yangilanishlar va jamiyat ehtiyojlariga mos ravishda qator tizimli muammolar soha rivojlanishiga to‘sqinlik qilayotgan edi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil 12-mayda qabul qilingan “2020–2025-yillarga mo‘ljallangan O‘zbekiston Respubli- kasining bank tizimini isloh qilish strategiyasi to‘g‘risida”gi Farmoni ushbu masalalarni yechishga qo‘yilgan muhim qadam bo‘ldi. Bugungi kunda banklar tomonidan ko‘rsatilayotgan moliyaviy xizmatlarning ommabopligini oshirish, banklarning hududlarga kirib borishini kengaytirish va barcha aholi punktlarida bir xil turdagi xizmatlar ko‘rsatilishini taʼminlash bo‘yicha qo‘shimcha choralar ko‘rilishi lozim. Iqtisodiyotni raqamlashtirish sharoitida O‘zbekiston bank tizimi ishonchliligi va barqaror rivojlanishini ta’minlash hamda tashqi inqiroz holatlarining salbiy ta’siriga uchramaslikning oldini olish muhim ahamiyatga egadir. Shunga qaramasdan, hozirgi kunda banklarda bozor talablariga mos keluvchi xizmat turlarini tatbiq qilish, mijozlarning talab va takliflarini hisobga olish, ularga xizmat ko‘rsatishning yangi usullarini joriy etish, yangi kredit vositalarini qo‘llash, turli kredit institutlarini tashkil etish bilan bog‘liq islohotlarni yanada jadallashtirish zarurligini yuzaga keltirmoqda. O‘zbekiston Respublikasi iqtisodiyotini yuqori va barqaror sur’atlarda o‘sishini va raqobatbardoshligini ta’minlash mamlakat bank tizimining va uning muhim tarkibiy qismi bo‘lgan tijorat banklari faoliyatining barqarorligini ta’minlash zaruriyatini yuzaga keltiradi. Bu esa “Bank ishi” fanini o‘rganishga nisbatan yangi talablarni qo‘yadi. Ushbu darslikda tijorat banklari faoliyatining barcha soha va yo‘nalishlari, xususan, banklarning aktiv va passivlari, likvidliligi, to‘lovga qobilligi va moliyaviy barqarorligi, tijorat banklari faoliyatini tartibga solish va nazorat qilish masalalari o‘z aksini topgan. “Bank ishi” fanining maqsadi bo‘lib, talabalarda tijorat banklari tomonidan mijozlarga ko‘rsatilayotgan moliyaviy xizmatlar, banklarning likvidliligi, to‘lovga qobilligi, moliyaviy barqarorligini 4 ta’minlash yo‘llari, Markaziy bank tomonidan tijorat banklari faoliyatini tartibga solish va nazorat qilish bo‘yicha chuqur bilim va ko‘nikmalarni hosil qilishdan iborat. Bu fanning maqsadi va vazifasi talabalarni bank tizimida mustaqil faoliyat yuritishga tayyorlash va hozirgi sharoitda mustaqil qarorlar qabul qilish ko‘nikmasini vujudga keltirishdan iboratdir. “Bank ishi” fani bank tizimi uchun iqtisodchi bankirlarni tayyorlashda yetakchi maxsus ixtisoslik fani hisoblanadi. Unda bank ishining aniq masalalari, bozor iqtisodiyoti sharoitida kreditni rivojlantirish qonuniyatlari, kreditning asosiy tamoyillari asosida xo‘jalik subyektlarini kreditlash, kredit ressurslari va kreditlarni boshqarish asoslari, mijozning kreditga layoqatliligi, likvidliligi, tijorat banklarining likvidligi, foydasi, valyuta va boshqa operatsiyalarini, banklarning foiz siyosati va risklari kabi masalalar ko‘rib chiqiladi. Bank ishi fani Toshkent davlat iqtisodiyot universitetining korporativ boshqaruv fakulteti 2-4 kurs talabalariga asosiy mutaxassislik fani sifatida o‘qitiladi. “Bank ishi” fani institutda o‘rganiladigan boshqa iqtisodiy fanlar bilan uzviy bog‘liqdir. “Bank ishi” fanini chuqur va mukammal egallab olish uchun talabalar quyidagi fanlar bo‘yicha bilimlar olishlari zarurdir: “Pul, kredit va banklar”, “Bank statistikasi”, “Pul-kredit orqali muvofiqlashtirish”, “Xalqaro valyuta-kredit munosabatlari”, “Bank auditi”, “Banklarda buxgalteriya hisobi va operatsion texnika”, “Moliyaviy va boshqaruv tahlili”, “Investitsiyalarni tashkil etish va moliyalashtirish”, “Bank menejmenti va marketingi” va boshqalar. Mamlakatimizda faoliyat yuritayotgan 32 ta tijorat banklarining bajarayotgan operatsiyalari va ko‘rsatayotgan xizmat turlari hamda ajratayotgan kreditlari iqtisodiyotni rivojlantirishda muhim ahamiyatiga ega. O‘z navbatida, iqtisodiyotda tarmoqlarini rivojlantirishda bank tizimi asosiy bo‘g‘indir. Shunga ko‘ra, bank ishi faoliyatida ish yuritadigan mutaxassislarga alohida talablar qo‘yiladi. Bank ishi fani asosiy ixtisoslik fani hisoblanib, iqtisodiyot bo‘g‘imining ajralmas qismi hisoblangan bank timiziga kadrlar yetkazib berishda muhim rol o‘ynaydi. Fanni o‘zlashtirishda darslik, o‘quv va uslubiy qo‘llanmalar, ma’ruza matnlari, tarqatma materiallar, elektron materiallar va virtual stendlardan foydalaniladi. Ma’ruza va amaliy mashg‘ulot darslarida 5 mos ravishdagi ilg‘or pedagogik texnologiyalardan foydalaniladi. Talabalarning “Bank ishi” fanini o‘zlashtirishlari uchun o‘qitishning ilg‘or va zamonaviy usullaridan foydalanish, yangi informatsion-pedagogik texnologiyalarni tatbiq etish muhim ahamiyatga egadir. Shuningdek, fanni o‘zlashtirish jarayonida kompyuter texnikasidan foydalangan holda ba’zi tijorat banklar faoliyatida qo‘llaniladigan mijozlarni kreditlash va loyihalarni moliyalashtirish, xo‘jalik subyektlari o‘rtasida hisob-kitoblarni olib borish bilan bog‘liq kompyuter dasturlari bilan tanishadilar. Fanning ba’zi mavzularini yoritishda audio va video texnikadan foydalaniladi. |