Toshkent davlat iqtisodiyot

IQTISODIY TA`LIMOTLAR TARIXI
«Iqtisodiy ta’limotlar tarixi» fanining predmeti va
o‘rganish usuli
Iqtisodiy fikr, g‘oya, qarash, ta’limotlarning paydo bulishi va rivojlanishining tarixiy jarayoni. Ilmiy davrlash tamoyillari, boshqa ijtimoiy-gumanitar fanlar (falsafa, iqtisodiyot nazariyasi, xalq xo‘jaligi tarixi, ekonomiks) bilan chambarchas bog‘liqligi. Iqtisodiy fan tarixida maktablar va yo‘nalishlar tushunchasi. Yangicha ijobiy fikrlash, umumiy iqtisodiy madaniyatni shakllantirish, fan muammolari, dogmatik va zamonakashlik asosida yondashishning oldini olish, iqtisodiy g‘oyalarni chuqur o‘zlashtirishda va talabalarni tarbiyalashda fanning ahamiyati.

Qadimgi dunyo iqtisodiy g‘oyalari
Qadimgi Sharq davlatlari iqtisodiy taraqqiyotining muammolari, xususiyatlari. Qadimgi Bobil davlatining g‘oyalari. Qadimgi Misrdagi iqtisodiy g‘oyalar.

Xammurapi qonunlari. Qadimgi Xindistondagi iqtisodiy g‘oyalar. Manu qonunlari. «Artxashastra» traktati. Qadimgi Xitoydagi iqtisodiy fikrlar. Konfutsiychilar va legistlarning ta’limoti. Guanszi traktatlari. Ilk sotsial utopiyalar. Zardushtiylik (Avesto)dagi iqtisodiy g‘oyalar.

Qadimgi Gretsiya ilk quldorlik jamiyatidagi iqtisodiy qarashlar. Grek polisi (shahri) iqtisodiy g‘oyalarining rivoji (miloddan avvalgi V asr). Ksenofont, Platonning iqtisodiy loyihalari. Aristotelning iqtisodiy qarashlari. Iqtisodiy jarayonlarni nazariy jihatdan tushuntirish yo‘lidagi ilk urinishlar. Qadimgi Rimdagi iqtisodiy konsetsiyalar. Katon, Varron, Kolumellaning agronomik asarlarida Rim latifundiyalari muammolari. Aka-uka Grakxlar agrar islohotining iqtisodiy asoslari. Kolonat ilg‘orligining tan olinishi.


O‘rta Osiyodagi temuriylar davrigacha bo‘lgan iqtisodiy g‘oyalar
Marg‘inoniyning «Hidoya» asari, undagi iqtisodiy fikrlar, iqtisodiy qonunchilik, zakot, Forobiy asarlarida “ehtiyoj”, mehnat, mexnat taqsimoti, inson omili masalalarining yoritilishi. Beruniyning asarlarida kishilik extiyojlarining paydo bo‘lishi va uni qondirish asoslari, mexnat va hunarga munosabatlari. Ibn Sino asarlarida extiyoj, mexnat taqsimoti, mexnat qurollari ahamiyati. Fozil davlat to‘g‘risidagi g‘oya. Insonlarning ma’naviyati va iqtisodiyot o‘rtasidagi munosabat. Savobli ish. Nizomulmulkning “Siyosatnoma” asaridagi iqtisodiy fikrlar. Xazina (budjet), uni to‘ldirish, asrash xisob-kitob masalalari. Yusuf Xos Xojibning “Qutadg‘u bilig” asari, unda raiyatning xukmdorga talablari: mulk daxlsizligi, pulning qadr-qiymati, savdo yo‘llarining bexatarligi to‘g‘risidagi fikrlar. Merkantilizm va fiziokratizm g‘oyalari. Yusuf Xos Xojib va Rabg‘uziy g‘oyalarining xozirgi davrdagi ahamiyati.