Toshkent davlat iqtisodiyot

Elektr texnika buyumlarini sertifikatlashtirish buyicha MEK xalqaro tizimi. Elektr texnika buyumlari sertifikatlashtirish xalqaro tiziimning bunyod qilinishi Yevropa va Amerika firmalari o’rtasida bozordagi raqobat tashabbusi bilan yuz bergan. 1960 yillarda Yevropalik raqobatchilar Amerikaliklardan himoya qilish uchun SENELEK doirasida Yevropa Ittifoqi va EAST mamlakatlari azolari uchun yopiq hududiy tizim sifatida SVSS elektr texnika buyumlari hududiy sertifikatlashtirish tizimini tuzilgan.
Elektr texnika buyumlari hududiy sertifikatlashtirish Yevropa standartlariga muvofiq sertifikatlangan buyumlarni sotib olish haqida Garbiy Yevropa mamlakatlarining xukumat qarorlarini ragbatlantiridi. Shunda Yevropa mamlakatlari o’z qonun texnik barerini bartaraf etishi zarur edi. AQSh Yaponiya, Kanada, Avstralya va boshqa davlatlar tomonidan GATT-VTO savdoda texnik to’siqlar bo’yicha rozilik proektiga tayyorgarlik boshlandi. ISO da sertifikatlashtirish boyicha Qo’mita (SERTIKO) tuzilgan. BMT EEK qoshida tuzilgan standartlashtarish sohasida siyosatga javobgar xukumat mansabdor shaxslari yig’ilishidan sertifikatlashtirish bo’yicha maslahat berish joriy qilinishi echilishi kerak bo’lgan masalalar qatoriga kiritildi. Natijada MEKda ETB xalqaro sertifikatlashtirish tizimi joriy qilindi va tizimning asosiy qoida va jarayonlari qabul qilindi. ETB sertifikatlashtirish tizimini joriy qilinishidan maqsad ETB xalqaro savdosiga qayta tadqiqotlar o’tkazmasdan bu buyumlarning hamma mamlakatlarda bir xilda qabul qilinishi uchun bu tovarlarga qo’yiladigan yagona talablar, ularning talablariga javob berishi baholash usullari vositasida ta’sir ko’rsatish tiziminig umumiy rahbarligi MEK ga a’zo har qaysi mamlakat ishtirok etishi mumkin. Buning quydagi shakllari mavjud:
Standartlashtirish va sertifikatlashtirish bo’yicha milliy tashkilotning ulishi;
Tizimning hamma qoidalarini bajarish roziligi va tegiish ma’lumot hujjatlarni tashkil etish, azo boshqa davlatlarda chiqarilgan ETB tadqiqotlar protokollari va sertifikatlashtirishlarni tan olish kerak, agar tizim talablari javob bersa, tizim a’zolarining moliyaviy majburiyatlarini bajarishi MEK tizimida mamlakatning ikki xil ishtroki ko’rib chiqiladi;
Nazorat bo’yicha kordinasiya qo’mitasiga to’la xuquqli azolik va ovoz berish xuquqi bilan sertifikatlashtirish bo’yicha rahbarli qo’mitasi ishtrok etish.
Tizimning rasmiy tili ingliz, fransuz, rus tillari hisoblanadi.
MEK tizimida bo’yicha ETB lar sertifikatlashtirishning asosiy bosqichi tadqiqot labaratoriyalarini akkreditlash va ishlab chiqarish korxonalarini attestastiya qilish, tadbiq etilgan normativ xujjatlarga muvofiq tekshiruv o’tkazadi. Korxonani tekshirish uchun milliy nazorat xizmati vakili korxonalar ETB tajriba va sifat nazorati sifat ta’minot tizimi, o’lchov va tajriba jixozlarining mavjud ro’yxati, uning tekshiruvi xaqida xujjat va boshqalar bo’yicha hujjatlashtirish bilan tanishtirish kerak.
Rahbarlik quyidagi normtiv xujjatlarni organadi:

• 
  asosiy texnik shartlar;
  
• 
  umumiy texniik shartlar;
  
• 
  guruxiy texnik shartlar;
  
• 
  konkret turdagi buyumlarga texnik shartlar formalar va boshqalar.
  

Asosiy texnik shartlar hamma ETB yoki bir necha buyumlar guruhiga qo’yiladi. Ular masalan, tashqi omillar ta’siridagi uslubiy tajribalardagi MEK standartlari, davriy nazorat va partiyalar bo’yicha tashkiliy nazorat tartibi va boshqalarga tegishli.
Umumiy texnik shartlar ETB guruhlari va podgruhlariga tegishli. Ularga berilgan guruh xarakterli bo’lgan atamalar va belgilashlar shifrlari, tajriba uslublari o’rnatiladi .
Guruhiy texnik shartlarga konkret podgruppa tegishli. U ETB da o’z ichiga o’zinig ishlab chiqarish aniq tur va instrukstiya bo’yicha tegishli hujjat formasini oladi.