Toshkent davlat sharqshunoslik instituti xorijiy mamlakatlar iqtisodiyoti va mamlakatshunoslik fakulteti

---

2 
O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI 
OLIY VA O`RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
 
 
TOSHKENT DAVLAT SHARQSHUNOSLIK INSTITUTI 
 
XORIJIY MAMLAKATLAR IQTISODIYOTI VA
MAMLAKATSHUNOSLIK FAKULTETI 
 
“
MDH, Yaqin va O`rta Sharq mintaqasi
iqtisodiyoti va mamlakatshunosligi
” 
kafedrasi 
 
 
 
 
 
BITIRUV MALAKAVIY ISHI 
 
“
O`ZBEKISTONDA KIMYO SANOATI RIVOJLANISHI 
TENDENSIYALARI VA ISTIQBOLLARI”
 
 
 
Bajardi: 
Xorijiy mamlakatlar iqtisodiyoti va 
mamlakatshunoslik 
(MDH 
mamlakatlari 
bo`yicha) ta’lim yo`nalishi 4
-kurs talabasi 
Donayev 
Bunyod 
Dusiyorovich 
________________ 
 
Ilmiy rahbar: 
“
MDH, Yaqin va O`rta Sharq 
mintaqasi iqtisodiyoti va mamlakatshunosligi
” 
kafedrasi 
o`qituvchisi. 
Ergashov 
D.R. 
_____________ 
 
Ilmiy 
maslahatchi: 
“Iqtisodiy
nazariya”
kafedrasi i.f.n. dotsent. Xolmatov N.B.

 
_____________ 
 
 
 
 
ТО
SHKENT 
–
 2013 

---

3 
MUNDARIJA 
KIRISH
…………………………………………………………………………… 3
 
I BOB. O`ZBEKISTONDA KIMYO SANOATI SALOHIYATI VA 
TARMOQ TARKIBI
……………………………………………..……………... 
8 
1.1.
O`zbekistonda kimyo mahsulotlari resurs bazasi
……………………
..8 
1.2.
Kimyo sanoati tarmoq tarkibi 
…………………………………………19
 
 II 
BOB. 
O`ZBEKISTONDA 
KIMYO 
SANOATI 
RIVOJLANISH 
DINAMIKASI VA ISTIQBOLLARI
………………………………………….3
2
2.1.
O`zbekiston iqtisodiyotida kimyo sanoatining o`rni
………………..
32 
2.2.
O`zbekistonda kimyo sanoatini rivojlanish istiqbollari
……………
.46 
 
XULOSA
…………………………………………………………………………
60
 
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
……………………………………
..
…
65
 

---

4 
Mavzuning dolzarbligi.
Bugungi zamon texnologiyalarining rivojlanishi, 
ehtiyojlarni ortishi, istimolchilar uchun zarur bo`gan oziq ovqat, sanoatidagi 
muammolar, harbiy nizolar, xomashyoni yetishmasligi, yashash sharoitining 
yaxshilanib borishi kimyo mahsulotlariga bo`lgan talablarni ortishiga va kimyo 
sanoatiga bo`lgan etiborni yanada kuchaytirishga sabab bo`lmoqda. 
O`zbekiston hududida tabiiy gaz, neft, ko`mir, oltingugurt, rangli metallar 
rudasi va boshqa xom ashyolar bo`lganligi uchun mamlakatimiz yirik kimyo 
sanoatlariga ega. Prezidentimiz I.A.Karimovning 
«
O`zbekiston XX1 asr 
bo`sag`asida: xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari, taraqqiyot kafolatlari
» 
asarlarida alohida ko`rsatib o`tilganidek
: «
O`zbekiston o`z yer osti boyliklari bilan 
haqli suratda faxrlanadi 
–
bu yerda mashhur Mendeleev davriy sistemasining 
deyarli barcha elementlari topilgan
….»
1
.
Davlatimiz rahbari tomonidan milliy iqtisodiyotimizning kimyo tarmog
‘
ini 
rivojlantirishga doimiy e
’
tibor qaratilaayotgani, mamlakatimizda xomashyo 
zaxirasi boyligi, yuqori malakali kadrlar mavjudligi ishlab chiqarishni yangilash va 
kengaytirish imkonini bermoqda. Prezidentimiz I.A.Karimovning 2009 yil 12 
martda qabul qilingan 
“2009
-2014 yillarda ishlab chiqarishni modernizatsiya 
qilish, texnikaviy va texnologik qayta jihozlash bo
‘
yicha eng muhim loyihalarni 
amalga oshirish chora-tadbirlari Dasturi to
‘
g
‘
risida
”
gi va 2009 yil 11 martda qabul 
qilingan 
“
Qurilishni jadallashtirish va yangi turdagi kimyo mahsulotlarini 
o
‘
zlashtirish chora-tadbirlari to
‘
g
‘
risida
”
gi qarorlari bu borada muhim dasturi amal 
bo
‘
lib xizmat qilmoqda. Ushbu muhim vazifaning hal etilishi O
‘
zbekiston kimyo 
sanoatining ham ichki, ham tashqi bozordagi o
‘
rnini yanada mustahkamlaydi. 
Bu jarayonda ishlab chiqaruvchilarning har tomonlama qo`llab-
quvvatlanayotgani soha rivojiga xizmat qilmoqda. Tarmoq va tarmoqlararo 
hamkorlik mustahkamlanmoqda. Texnik va texnologik jihatdan qayta 
1
Prezidentimiz I.A.Karimovning «O’zbekiston XX1 asr bo’sag’asida: xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari, 
taraqqiyot kafolatlari» asari T. O’bekiston 1997. 336
-bet. 

---

5 
jihozlanayotgan korxonalarda xaridorgir, zamon talablariga mos va raqobatbardosh 
mahsulotlar ishlab chiqarish hajmi ortib, ko`plab yangi ish o`rinlari yaratilmoqda
2
. 
O`zbekistonda bundan tashkari 
о
sh tuzi, f
о
sf
о
rit, kaliy tuzi, 
о
xak, gips, 
о
ltingugurt k
о
nlari, rangd
о
r metallurgiya va paxtachilik san
о
at chiqindilari va 
b
о
sha x
о
m ashyolarga b
о
ydir. Shuning uchun x
о
zirgi zam
о
nda kimyo san
о
atini 
O`zbekistonda riv
о
jlanish kulay va zururdir. 
Umuman, 2012-yilda dunyoda loyihaviy moliyalash asosida umumiy 
qiymati 382 milliard dollarga teng to`qqiz yuzdan ziyod loyiha amalga oshirila 
boshlangan. Dunyoning eng yaxshi o`nta investitsion loyihasi qatoridan neft-gaz, 
tog`-kon sanoati, transport va kommunal infratuzilmalari loyihalari o`rin oldi. Ular 
Avstraliyada (to`rtta loyiha), AQSH, Fransiya, Buyuk Britaniya, Singapur, 
Germaniya va O`zbekistonda (bittadan loyiha) amalga oshirilmoqda.O`zbekistonda 
bu loyiha Usyurt gaz-kimyo majmuasi hisoblanib, rivojlanayotgan mamlakatlar 
bozoridagi eng yirik investitsion loyiha, deb e’tirof etildi.Ustyurt gaz
-kimyo 
majmuasi 2016-yildan ishga tushiriladi. Rivojlanga davlatlar kimyo sanoatiga katta 
etibor qaratayotgan bir vaqtda O`zbekiston ham bu tarmoqqa etibordan chetda 
qolgan emas. Yuqoridagi malumotlar bunga yaqqol misoldir
3
. Biroq kimyo 
sanoatida ham yechilmagan muammolar va sohaga tasir etuvchi omillar mavjud 
bo`lib, bu bitiruv malakaviy ish kimyo sanoati rivojlanishiga aks tasi etuvchi 
omillar va muammolar tasirini kamaytirishni o`rganishga qaratilgan.