Toshkent davlat sharqshunoslik instituti xorijiy mamlakatlar iqtisodiyoti va mamlakatshunoslik fakulteti

Bitiruv malakaviy ishining tuzilishi.
Maskur ish kirish, ikki bob, xulosa, 
foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati va ilova qismlarni o`zichiga oladi. 
Bitiruv malakaviy ishining kirish qismida mavzuning dolzarbligi,
o`rganilganlik darajasi, bitiruv malakaviy ishining maqsad va vazifasi,
ishining 
obekti
va predmeti, 
bitiruv malakaviy ishining metodlari va ilmiy yangiligi 
yoritib berilgan. 
Bitiruv malakaviy ishining birinchi bobi “
O`zbekistonda kimyo sanoati 
salohiyati va tarmoq tarkibi
” deb nomlanib, unda 
O`zbekistonning resurs bazasi 

---

8 
geografik joylashivi, kimyo sanoati tarmoq tarkibi va undagi dinamik o`zgarishlar 
yoritib berilgan. 
Bitiruv malakaviy ishining ikkinchi bobi “
O`zbekistonda kimyo sanoati 
rivojlanish dinamika
si va istiqbollari” deb nomlanib, maskur bobda 
O`zbekiston 
iqtisodiyotida kimyo sanoatini o`rni va roli, rivojlarish xususiyatlari va istiqbollari 
tahlil qilingan. 
Bitiruv malakaviy ishining yakunlovchi qismida ilmiy xulosa,amaliy tavsiya 
va takliflar mujassamlashtirilgan. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
I BOB. O`ZBEKISTONDA KIMYO SANOATI SALOHIYATI VA 
TARMOQ TARKIBI 

---

9 
 
1.1. O`zbekistonda kimyo mahsulotlari resurs bazasi 
 
O`zbekiston ulkan sanoat va mineral xom ashyo, qishloq xo`jaligi 
mahsulotlari, qayta ishlash jarayonida olinadigan katta miqdordagi yarim tayyor 
mahsulotlar, tabiiy boylik zahiralari va rivojlangan infratuzilma imkoniyatlariga 
ega.
Yer osti zahiralarini zamonaviy ravishda izlab topish ishlari qimmatbaho, 
rangli va noyob metallar zahiralari, turli organik yoqilg`i mahsulotlari, neft, tabiiy 
gaz va gaz kondensanti, qo`ng`ir va yarim koksga oid ko`mir, slanes yoqilg`isi, 
uran va ko`pgina qurilish uchun zarur xom ashyo turlariga boy konlarni 
o`zlashtirish bilan bog`liqdir.
O`zbekiston hududida taxminan 100 dan ortiq mineral xom ashyoni o`z 
ichiga 
olgan, 
binobarin 
bulardan 
60 
turi 
iqtisodiyotda 
allaqachon 
foydalanilayotgan, ko`pgina foydali qazilmalar kompleksi aniqlangan.
O`zbekiston oltin, uran, mis, tabiiy gaz, volfram, kaliy tuzi, fosforitlar, 
kaolin kabi foydali qazilmalar zahirasi bo`yicha nafaqat MDH davlatlari o`rtasida, 
balki butun dunyoda etakchi o`rin egallashi tasdiqlangan. Jumladan, oltin zahirasi 
bo`yicha dunyoda to`rtinchi, uni qazib olish bo`iycha ettinchi, mis zahirasi 
bo`iycha o`ninchi 
–
o`n birinchi o`rinlarni, uran zahirasi bo`iycha ettinchi-
sakkizinchi, qazib olishda o`n birinchi 
–
o`n ikkinchi o`rinlarni egallashi qayd 
etilgan.
Mamlakatda 3000 ta foydali qazilma koni aniqlangan bo`lib, ularning 1100 
tasi qazib olishga tayyor, hususan, 50 tasi asl, 41 tasi rangli, nodir, raddioaktiv va 
qora metallar, 187 tasi yoqilg`i energetika, 19 tasi kon-kimyo kabi foydali qazilma 
konlaridan iborat. 
O`zbekiston hududida sanoat ahamiyatiga ega bo`lgan 86 ta neft koni 
ochilgan. 

---

10 
Mineral xom ashyo resurslari, yoki yer osti resurslari hozirgi zamon 
industriyasini va fan-texnika progressi qator yo`nalishlarini rivojlantirishning asosi 
bo`lib xizmat qiladi. Mineral xom ashyo resurslari 
–
energiya, xom ashyo va 
materiallar ajratib olish uchun foydalaniladigan, kelib chiqishi jihatidan 
minerallardan iborat tabiiy moddalardir. 
Mineral resurslari mehnat predmeti sifatida tovarlar ishlab chiqarishda 
foydalaniladi, ishlab chiqarishni rivojlantirishning moddiy asosi va faol unsuri 
bo`lib xizmat qiladi. Fanning rivojlanishi, mehnat vositalarini takomillashtirish 
bilan mineral resurslarning ishlab chiqarish kuchlarini rivojlantirish va 
joylashtirish, ishlab chiqarishni ixtisoslashtirish va yiriklashtirishning muhim omili 
sifatida ahamiyati oshib boradi. 
Mineral xom ashyo resurslari, yoki yer osti resurslari 2 ta katta qismga ajratish 
mumkin. Bular: 
–