Toshkent davlat sharqshunoslik instituti xorijiy mamlakatlar iqtisodiyoti va mamlakatshunoslik fakulteti

2.1-jadval
O`zbekistonda kimyosanoati mahsulotlarini jami sanoat mahsulotdagi ulushi 
va o`sishi dinamikasi. 
21
 http://uza.uz/uz/society/21530/ 
· 13.04.2012 12:46

---

39 
Jami sanoat mahsulotlari 
Kimyo va neft-kimyo 
mahsulotlari 
Jami sanoat 
mahsulotlarida kimyo va 
neft-kimyo mahsulotlari 
ulushi 
Yillar 
Hajmi 
mlrd 
so`mda 
O`tgan yilga 
nisbatan 
o`sish surati 
%da 
Hajmi 
mlrd 
so`mda 
O`tgan yilga 
nisbatan o`sish 
surati %da 
Ulushi 
%da 
O`tgan yilga 
nisbatan 
o`sish surati 
%da 
2005 
10913,4 
107,3 
569,5 
109,6 
5,2 
96,2 
2006 
14521,1 
110,8 
714,6 
119,6 
4,9 
93,9 
2007 
18314,7 
112,1 
887,6 
118,4 
4,8 
98,0 
2008 
23679,0 
112,7 
1186,8 
108,2 
5,0 
104,1 
2009 
28009,3 
109,0 
1326,2 
111,0 
4,7 
93,7 
2010 
33580,5 
108,3 
1702,1 
115,4 
5,1 
107,9 
2011 
41655,9 
106,3 
2283,9 
107,9 
5,5 
107,3 
Manba: O`zbekiston Statistika malumotlari asosida muallif tomonidan tuzilgan
O`zbekistonda kimyo sanoati mahsulotlari jami sanoat mahsulotlaridagi 
ulushi 2005-2011 yillar mobaynida deyarli o`zgarmagan(o`rtcha 5%dan o`sib 
borgan). Bunga sabab sanoat mahsulotlari hajmi yildan yilga oshib borgan va 
boshqa sanoat tarmoqlari ulushi ham ortib borgan.bundan tashqari sanoat 
mahsulotlari hajmini yetakchi sanoat tarmoqlari egallagan. Bular yoqilg`i va 
energitika, mashinasozlik qora va rangli metallurgiya, yengil sanoat va boshqalar. 
Jumladan 2010 yil sanoat mahsulotlarida yoqilg`i sanoati 19.2%, mashinasozlik va 
metalni qayta ishlash sanoati 16,2%, rangli metallurgiya 11,4%, yengil sanoat 
13,4%,qora metallurgiya 12,3% ulushga egalik qilmoqda. Kimyo sanoati 
mahsulotlari hajmi esa 2005-yilda 569,5 mlrd so`mni tashkil etib, 2011-yil bu 
ko`rsatgich 4 barobarga oshib (401,0%) 2283,9 mlrd so`mni tashkil qildi. Sanoat 
mahsulotlari ham xuddi shunday 5yil mobaynida 4 barobarga oshib (381,6%), 
10913,4 mlrd so`mdan 41655,9 mlrd so`mga yetdi. Kimyo sanoati mahsulotlar 
hajmi o`sishi 2005 yildan 2011 yilgach ijabiy bo`lib har yili deyarli 8,9%ga o`sib 
borgan. 

---

40 
Bugungi kunda yirik ishlab chiqarish, xomashyo va ilmiy-texnik salohiyatga 
ega O`zbekiston kimyo sanoati mamlakatimizning yetakchi iqtisodiy tarmoqlaridan 
biriga aylandi. Ushbu tarmoq respublikamiz iqtisodiyotiga va uning eksport 
salohiyatini rivojlantirishga ulkan hissa qo`shmoqda. 
Mamlakatimizda kimyo sanoatining yanada rivojlanishi, ishlab chiqarish 
quvvatlaridan oqilona foydalanish, energiyani tejovchi va ekologik xavfsiz 
texnologiyalarni joriy etish, eksportga yo`naltirilgan va import o`rnini qoplovchi 
raqobatbardosh mahsulot ishlab chiqarish masalalariga katta e’tibor qaratilmoqda. 
Mamlakatimiz Prezidenti Islom Karimovning 2007 yil 27 iyulda qabul qilingan 
“2007
-2011 yillar mobaynida Kimyo sanoati korxonalarini modernizatsiya qilish, 
texnik va texnologik qayta jihozlash dasturi to`g`
risida”gi 
qarori. bu borada muhim 
dasturilamal bo`lmoqda. Tarmoq rivojida yangi davrni boshlab bergan ushbu 
hujjatda yuqori texnologiyalarni va zamonaviy boshqaruv tizimlarini qo`llash 
asosida ishlab chiqarishning texnik darajasi va samaradorligini oshirishga oid 
ustuvor vazifalar belgilangan. 
Mamlakatimiz korxonalarida ishlab chiqarilgan tovarlar va xizmatlar 
turlarini, avvalo, yuqori qo`shimcha qiymatga ega raqobatbardosh tovarlar ishlab 
chiqarishni rivojlantirish hisobidan kengaytirish hamda eksport hajmini 
ko`paytirishga doir ko`rilgan chora-tadbirlar natijasida 2011 yilning birinchi 
yarmida eksport hajmi 18,7 foizga o`sdi va 7,2 milliard dollarni tashkil etdi. Asosiy 
turdagi eksport qilinadigan tovarlar bo`yicha hisobot davrida oziq-ovqat 
mahsulotlari (158,7 foiz), kimyo mahsulotlari (133,1 foiz), qora va rangli metallar 
(136 foiz), mashinalar va uskunalar (178,3 foiz), xizmatlar (128,5 foiz) 
eksportining yuqori sur’atda 
o`
sishi ta’minlandi. Suprefos, ammofos, texnika 
moylari, avtobuslar, akkumulatorlar, qora va rangli metallar, to`qimachilik 
mahsulotlari va boshqa tayyor mahsulotlar eksportining hajmlari oshdi, 
shuningdek, konsentratsiyalanmagan azot kislotasi, sirka atsetaldegid, kaliy 
o`g`itlari, jez prokati, selen va tillur, mis shinalari, yangi turdagi to`qimachilik 

---

41 
mahsulotlari, bolalar o`yinchoqlari, bazalt tolasidan tayyorlangan matlar kabi 30 
turdagi yangi mahsulotlar eksport qilindi.
Hozirgi paytda “
O`
zkimyosanoat”
DAK korxonalarida turli mineral 
o`g`
itlar, sun’iy tola, polimer materiallar, noorganik moddalar, rezina
-texnika 
mahsulotlari, energetika, oltin qazib olish tarmog`i va yengil sanoat uchun 
kimyoviy reagentlar, o`simliklarni kimyoviy himoya qilish bo`yicha vositalar, 
defoliantlar, qishloq xo`jaligida qo`llaniladigan plenka 
–
jami 250 turdagi mahsulot 
ishlab chiqarilmoqda. Ularning o`nlab turi qator mamlakatlarga eksport 
qilinmoqda
22
. Mamlakatimizda kimyo mahsulotlari eksporti yildan yilga oshib 
bormoqda. Bunga misol qilib O`zbekistonda kimyo sanoatini eksport va 
importdagi ulushini 2.1.2-jadvalni ko`rishimiz mumkin.