Toshkent davlat sharqshunoslik instituti xorijiy mamlakatlar iqtisodiyoti va mamlakatshunoslik fakulteti

1.5-jadval 
«Navoiyazot» OAJ
ning ishlab chiqarish tarmoq tarkibi 
Ishlab chiqarishlarning nomlanishi 
Ishga 
tushirilgan yili 
Faoliyat ko`rsatayotgan 
quvvati 
«Ammiak
-
I,II» ishlab chiqarishi
1964 
yiliga 370 ming tn. 
«Ammiak
-
III» ishlab chiqarishi
1971 
yiliga 180 ming tn. 

---

23 
Manba: http://www.navoiyazot.uz/uzb/progress.html 
Korxonada mahsulot sifatini yaxshilash, atrof-muhit muhofazasi, asosiy 
ishlab chiqarishlarni qayta qurish, innovatsiyalarni tadbiq qilish, korxona 
xodimlarini ijtimoiy himoya qilish, kadrlarni tayyorlash sohasida aniq maqsadga 
yo`naltirilgan siyosat o`tkazilmoqda. Bunday siyosat ishonchli kelajak garovi deb 
hisoblasak xato bo`lmaydi.
Korxona tomonidan taklif etilayotgan mahsulotlar 
assortimenti doimo kengayib bormoqda. Bugunki kunda bu ayollar va bolalar 
uchun mo`ljallangan yuqori sifatli gigiyenik mahsulotlardir. 
Ayni paytda «Navoiy 
Hunan Pulp» 
mahsulotlari assortimenti quyidagi savdo markalari bilan taqdim 
etilmoqda:
«
Pannolino
»
tagliklari,
«
Dream Soft
» 
gigienik matolari 
11
. 
O`zbekistonda soda sanoatining Markaziy Osiyo mamlakatlarida yagona 
bo`lgan korxonasi Qo`ng
ʻ
irot soda zavodi qurilishi 1995 yildan boshlandi (yillik 
loyiha quvvati 210 ming t soda) va 2004 yilda ishga tushirildi.
 
Mamlakatimiz 
Prezidenti Vazirlar Mahkamasining 2009 yil yakunlariga bag`ishlangan majlisida 
Inqirozga qarshi choralar dasturi doirasida mamlakatimizda mahsulot eksport 
11
http://www.navoiyazot.uz/uzb/progress.html 
Ammiakli selitra ishlab chiqarishi I-II navbati 
1964 
yiliga 350 ming tn. 
Ammiakli selitra ishlab chiqarishi III navbati 
1971 
yiliga 600 ming tn. 
Azot kislotasi ishlab chiqarishi II navbati 
1965 
yiliga 390 ming tn. 
Azot kislotasi ishlab chiqarishi III navbati 
1971 
yiliga 480 ming tn. 
Organik birikmalar ishlab chiqarishi 
1969 
10 dan ortiq mahsulot 
turlari 
«Nitron» ishlab chiqarishi
1983 
yiliga 23 ming tn. 
«Kaustik soda va kam tonnali kimyoviy mahsulot» 
ishlab chiqarishi 
1976 
20 dan ortiq mahsulot 
turlari 
Azot-fosforli o`g`it AFO` ni ishlab chiqarishi 
2010 
yiliga 180 ming tn. 
Тexnikaviy tiomochevina ishlab chiqarishi
1987 
yiliga 1400 ming tn. 

---

24 
qiladigan korxonalarni qo`llab-quvvatlash va rag`batlantirish, ularning eksport 
salohiyatini mustahkamlash muhim ahamiyat kasb etayotganini alohida ta
’
kidladi. 
O`tgan yili mazkur korxonada ishlab chiqarilayotgan kalsiylashtirilgan sodaning 
eksport hajmi rejaga nisbatan qariyb 5 barobarga o`sdi. Joriy yilda bu boradagi reja 
30 ming tonnani tashkil etadi va mahsulotlar asosan MDH mamlakatlariga 
yetkazilib beriladi.
 
Ichki bozorda Qo`ng
ʻ
irot soda zavodining asosiy iste
’
molchilari 
«
Kvars
», 
«
Asl oyna
», «
Urganchyog`
», 
Buxoro neftni qayta ishlash zavodi, Navoiy kon-
metallurgiya kombinati. Korxona bugun respublikamizning kalsiylashtirilgan 
sodaga bo`lgan ehtiyojini to`liq qoplab qolmay, xorijga ham mahsulot 
chiqarayapmiz. 
O`tgan 2009 yilda jami 76 ming tonnadan ko`proq kalsiylashtirilgan soda 
ishlab chiqarilib, o`sish sur
’
ati 108,1 foizni tashkil etdi. Joriy yilda esa jamoamiz 
90 ming tonna mahsulot ishlab chiqarish uchun mehnat qilyapti. 
Prezidentimizning Iqtisodiyotning real sektori korxonalarini qo`llab-
quvvatlash, ularning barqaror ishlashini ta’minlash va eksport salohiyatini oshirish 
dasturi to`g`
risidagi Farmoni ijrosini ta’minlash maqsadida korxonada mahsulot 
tannarxini kamaytirishga e
’tibor qaratilmoqda. Unga k
o`ra, 2009 yilda ishlab 
chiqarilgan mahsulot tannarxini o`rtacha 5,1 milliard so`mga kamaytirish kutilgan 
edi. Amalda esa bu ko`rsatkich 6,5 milliard so`mni tashkil etdi. 
Bugungi kunda zavod mahsulotlariga xorijda talab oshib bormoqda. Natijada 
2009 yilda 31.2 ming 
tonna, ya’ni 5,54 million AQSh dollari miqdorida 
kalsiylashtirilgan soda xorijga eksport qilindi. 
Ma’lumki, 2009 yilning 20
-26 
oktyabr kunlarida Toshkent shahrida o`tkazilgan Xalqaro sanoat yarmarkasi va 
kooperatsiya bi
rjasi doirasida ichki iste’molchilar bilan 23,1 milliard s
o`mlik, 
eksport bo`yicha esa qiymati 2,6 million AQSh dollarga teng shartnomalar 
tuzildigan edi
12
. 
12
 
«O‘zbekiston ovozi» muxbiri. Reyimboy Yeshinbetov, 2010
.

---

25 
O`simliklarni himoya qilishning kimyoviy vositalari (defoliant, desikat, 
gerbitsid, insektitsid, fo`ngitsidlar) Farg
ʻ
ona "Azot" ishlab chiqarish birlashmasida 
(1965 y.dan, magniy xlorat defolianti), Navoiy "Elektrokimyo zavodi" AJ (1960 
yildan, gerbitsidlar: nitran, kotoraya, bronotak, insektitsidlar: fozalon, treflan va 
b.) ishlab chiqariladi. Respublika qishloq xo`jaligida o`simliklarni kasallik va 
zararkundalardan kimyoviy himoya qilishda ko`llaniladigan oltingugurt kukuni 
Sho`rsuv kon-kimyo korxonasida hamda Muborak va Sho`rtan gaz komplekslarida 
ishlab chiqariladi. 
Kimyoviy tolalar va iplar xilma-xil xalq iste
ʼ
moli tovarlari ishlab 
chiqarishda keng qo`llaniladi. Chirchiq "Elektrkimyosanoat" AJda kaprolaktam 
(1980 yildan, yillik quvvati 70 ming t), Farg
ʻ
ona kimyoviy tolalar zavodi (1959)da 
atsetat iplar, "Navoiyazot" AJda akril tolalari (1974 yildan; yillik quvvati 23 ming t 
dan ko`proq), Farg
ʻ
ona "Azot" ishlab chiqarish birlashmasida sellyuloza atsetati 
(yillik quvvati 42 ming t) ishlab chiqariladi. Farg
ʻ
ona furan birikmalari zavodi 
(1946)da sellyuloza mustaqilligini ta
ʼ
minlash bo`yicha paxta lintidan sellyuloza 
ishkab chiqarishga ixtisoslashgan quvvatlar barpo etilgan. Farg
ʻ
ona kimyoviy 
tolalar zavoidida kaprolaktamni qayta ishlab, kapron va iplar tayyorlashga imkon 
beradigan quvvatlar bor
13
. 
O`
zbekistonda kimyo sanoati yuksak sur’atla
rda 
rivojlanmoqda. 
Mamlakatimizda tabiiy resurslardan oqilona foydalanish, bu boradagi ilmiy 
tadqiqotlar ko`
lamini kengaytirishga alohida e’tibor qaratilayotir. Buning natijasida 
foydali qazilma maydonlari soni va turi tobora ko`payib bormoqda. 
O`zbekistonda sanoat ahamiyatiga ega mineral xomashyo bazasini 
rivojlantirish, rudali hududlarni tadqiq qilish, zaxiralarni aniqlash va geologiya-
qidiruv ishlariga zamonaviy texnologiyalarni joriy etish ustuvor vazifalardan etib 
belgilangan. Bu, o`z navbatida, soha ilm-fani va olimlari zimmasida
gi mas’uliyatni 
13
Li.Kadirov V., O`rin Hasanov, Nuridd
in Musayev “Stanovleniye ximii” v Respublike 
O`zbekistan, T., 1995. 56-
27.b. 

---

26 
yanada oshiradi. Shu bois mazkur mintaqaviy konferensiya dunyoning ko`plab 
mamlakatlaridan kelgan olim va mutaxassislar, ekspertlarning bu boradagi 
izlanishlari, kashfiyotlari va xulosalarini o`rganishda muhim ahamiyatga ega. 
Kimyo san
о
ati 
о
gir san
о
atning as
о
siy tarm
о
g`i bo`lib, O`zbekistin 
iqtsodiyotida va xalk xo`jaligida ahamiyati kattadir. 
Xom ashyoning ko`pligi yetakchi kimyo sanoati korxonalarini 
–
Olmaliq 
“
Ammofos
” 
ishlab chiqarish birlashmasi, Chirchiq elektrokimyo ishlab chiqarish 
birlashmasi, Navoiy 
“
Azot
” 
ishlab chiqarish birlashmasi, Farg`ona sun
’
iy tola 
zavodi, Namangan kimyo zavodi, Toshkent lak-buyoq materiallari va 
plastmassalarni ishlab chiqaradigan va qator boshqa kimyo korxonalarini vujudga 
keltirish imkonini yaratdi. Hozirda kimyo sanoati rivojlangan hududlar 
—
Olmaliq, 
Chirchiq, Farg`ona, Qo`qon, Navoiy kabi yirik kimyo sanoati markazlari ishlab 
turibdi
14
. 
Ayni paytda tarmoq korxonalarini modernizatsiya qilish, texnik va texnologik 
qayta jihozlash borasidagi ishlar davom etmoqda. Jumladan, hozirgi kunda 
“Ammofos
-
Maksam” ochiq aksiyadorlik jamiyatida oltingugurt kislotasi sexini 
rekonstruksiya qilish, “Navoiyazot”da atsetilen asosida polivinilxlorid, xlor va 
kaustik soda ishlab chiqarish loyihalari kompleks ravishda amalga oshirilmoqda. 
O`tgan vaqt mobaynida kimyo sanoati rivoji yo`lida amalga oshirilgan keng 
ko`lamli ishlar natijasida, joriy yilning o`tgan to`qqiz oyida tizim korxonalari 
tomonidan 843,5 ming tonna mineral, azotli va fosforli o`g`itlar ishlab chiqarildi. 
Bu 2009 yilning shu davriga nisbatan ancha ko`p demakdir.
15
Shu asnoda 
O`zbekistonda sanoat tarmoqlarida 5yil mobaynidagi tarkibiy o`zgarishlarni 
keying jadvalda ko`rishimiz mumkin.