Toshkent irrigatsiya va melioratsiya instituti

hayotdan ko`z yumadilar (Armanistodagi zilzila, Chernobil AES halokati,
Jigaristondagi er siljishi, Admiral Naximov paroxodining cho`kishi,
Serdlovskiyda Chelyabinsk-Ufa temir yo`l uchastkasida portlash va h.k.). 
Shuning natijasida 3000 dan ortiq odam halok bo`ldi. 20000 odam nogiron
bo`ldi va 200000 odam kasallandi. Birlashgan Millatlar Tashkilotining 42-
sessiyasida 1991 yildan boshlab tabiiy ofat va falokatlarni kamaytirish
bexatarlik yillari, deb belgilangan edi. Hayotiy faoliyat xafvsizligi
tushunchasida ko`p uchraydigan ta'riflar bilan belgilanadi. Faoliyat-insonning
jamiyatda mavjud bo`lishi uchun kerakli sharoit. Mehnat-faoliyatning

---

57 
yuqorishakli. Faylasuflarning fikricha, inosnning ta'rifi-harakatdagi, 

mehnatdagi faoliyatidadir.

Mehnat va faoliyat shakllari turlicha bo`lib, ular hayotda uchraydigan aqliy, 
ma'naviy, madaniy, ilmiy va boshqa jarayonlarni o`z ichiga oladi. Xavflar-
yashirin (potentsial) va haqiqiy bo`ladi. Yashirin xavflar amalga oshishi uchun 
aniq shartlar bo`lishi lozim. Bu shartlar sabab deb ataladi. Xavf va
sabalarni misollar (raqamlarda) ko`rish mumkin: So`nggi 30 yil ichida (69-1990 
y.) tabiiy ofat ikki ko`paygan; unyoda 500 mln. ga yaqin nogironlar bo`lib,
ularning 1/5 qismi baxtsiz hodisa natijasida bo`lgan.Har qanday faoliyat
yashirin (potentsial) xavflidir. Shu bilan birga xavf darajasini boshqarish
ham mumkin. Buf ikr mutlaqo xavfsiz faoliyat bo`lmasligiga paydo bo`ladigan
xavf-xatarlarni istisno etilgan faoliyat holatidir.
Xavfsizlik – bu maqsad, HFX bo`lsa shu maqsadga erishish uchun 
qo`llanadigan vositalar, yo`l-yo`riq, qo`llanmalar usullardir. HFX – bu xavf-