Toshkent moliya instituti b. I. Nurmuxamedova, sh. K. Xamdamov davlat moliyasi

 
boshqa daromadlar 
hisobidan 
shakllantiriladi
 
−
yuridik 
shaxslardan 
olinadigan foyda solig’i; 
−
yagona soliq to’lovi; 
−
jismoniy 
shaxslardan 
olinadigan daromad solig’i; 
−
tadbirkorlik 
faoliyatining 
ayrim turlari bo’yicha qat’iy 
belgilangan soliq; 
−
qo’shilgan qiymat solig’i; 
−
aktsiz solig’i; 
−
yer 
qa’ridan 
foydalanganlik uchun soliq; 
−
suv 
resurslaridan 
foydalanganlik uchun soliq. 
 
−
mol-mulk solig’i; 
−
yer solig’i; 
−
yagona yer solig’i; 
−
ayrim turdagi 
tovarlar bilan chakana 
savdo qilish huquqi 
va ayrim turdagi 
xizmatlarni ko’rsatish 
uchun yig’im 
 

---

217 
byudjeti, Toshkent shahri shahar byudjeti hamda tumanlar va shaharlar byudjetlari 
o‘rtasida qayta taqsimlanishi mumkin
88
. Mahalliy soliqlar mahalliy byudjetlar 
tarkibida birinchi moliyaviy manba sifatida qaralsa ham, bu soliqlar mahalliy 
byudjetga biriktirilgan xarajatlarini moliyalashda etarli moliyaviy manba bo‘la 
olmaydi. Byudjet parametrlarini belgilash vaqtida umumdavlat soliqlaridan 
ajratmalar belgilanadi. Bu jarayon har yili byudjet parametrlarini tasdiqlash paytida 
ishlab chiqiladi va Prezident qaroriga muvofiq belgilanadi va tasdiqlanadi
89
. 
Umumdavlat soliqlaridan ajratmalar ulushi har yili mahalliy byudjetlarning o‘z 
daromadlarining 
tushumi 
hamda 
ular 
tomonidan 
amalga 
oshiriladigan 
xarajatlarning miqdoriga qarab o‘zgartirilib boriladi. Umumdavlat soliqlarining 
muhim xususiyati shundaki, respublika byudjetiga tushadigan soliqlardan mahalliy 
byudjetlarni boshqarib borish uchun ajratma sifatida tushishi mumkin. Agar 
kelgusi yili mahalliy byudjetlarning o‘z daromad manbalari (soliqlari) ko‘payib 
qolsa, umumdavlat soliqlaridan ajratma berishning hojati qolmaydi. Mahalliy 
soliqlar va yig‘imlar mahalliy hukumatlar bajaradigan. vazifalarga qarab 
belgilanib, ularga doimiy va to‘liq biriktirib berilgan. Mahalliy hukumatlar asosan 
ijtimoiy masalalarni, ya’ni maktab, sog‘liqni saqlash, madaniyat, maorif, shaharlar 
va qishloqlar obodonchiligi kabi vazifalarni bajaradi. Qariyb aholini ijtimoiy 
himoya qilish xarajatlarining 100 foizga yaqini mahalliy byudjetlar tomonidan 
moliyalashtiriladi. Qayd etish joizki, mahalliy soliqlar va yig‘imlar mahalliy 
byudjetlarni talab etiladigan moliyaviy resurslarini asosan 30-40 foizga yaqinini 
qoplaydi.
Keyingi vaqtlarda mahalliy byudjetlar daromad va xarajatlar salmog‘ini 50-60 
foizga etkazish kabi hukumat qarorlari mavjudki, bu ayni jamiyat va davlat 
qurilishini erkinlashtirish kabi vazifaga monanddir
90
.Mahalliy byudjetlar 
daromadlarini shakllantirishda tartibga soluvchi daromadlar ham muhim ahamiyat 
kasb etadi. Shu munosabat bilan hozirgi paytda amaldagi tartibga muvofiq ravishda