Toshkent moliya instituti g. Xamdamova, O. Astanakulov, A. Matchanov innovatsion menejment
Iqtisodiyotimizni modernizatsiyalash sharoitida tovar siyosati
Yüklə 1,22 Mb.
|
|
12.4.Iqtisodiyotimizni modernizatsiyalash sharoitida tovar siyosati.
Tovar va biznes Tovar siyosati - bu korxona faoliyatining ko‘p o‘lchamli va murakkab sohasi, marketing va xo‘jalik siyosatining tarkibiy qismi bo‘lib, tovar assortimentini shaklllantirish va uni boshqarish bo‘yicha; tovar nomenklaturasining aniq xususiyatlari haqida; tovarlarning raqobatbardoshligini talab darajasida saqlab turish; tovarlar uchun optimal bozor segmentlarini topish; markirovkalash (markali nomlar, tovar belgilari, logotiplar, firma uslubi va boshqa atributika) dan foydalanish, tovarlarni ishlab chiqish, qadoqlash, ularga xizmat ko‘rsatishni amalga oshirish bo‘yicha qaror qabul qilish va chora ko‘rishni taqozo etadi. Tovar siyosati quyidagilarga yo‘naltirilishi kerak: 1.Taklif qilinayotgan tovar borasida iste‘molchining xohish-istaklarini har tomonlama hisobga olish; 2.Tovarning raqobatbardoshligini oshirish; Bunda konstruktsiyalash, modellashtirish, dizayn, rag‘batlantirish tizimlari tovarlarni ishlab chiqarish uchun mo‘ljallangan aniq salohiyatli iste‘molchiga yo‘naltirilishi lozim. Shu sababdan amalda ishlab chiqarishning negizi bo‘lgan ―tovar xaridorni tanlaydi‖ tamoyili xaridorlar uchun keng tanlash imkoniyatlarini yaratish bilan uyg‘unlashtirgan holda ro‘yobga chiqarilishi kerak. 307
etilishini talab qiladi: 1.Istiqbolli ishlab chiqarish, sotish va eksport qilishning maqsadlari haqida aniq tasavvurga ega bo‘lish; 2.Korxonaning ishlab chiqarish-sotish faoliyati strategiyasining mavjudligi; 3.Bozor va uning talablari tavsifini yaxshi bilish; 4.Hozirgi vaqtdagiva istiqboldagi o‘z imkoniyatlari hamda resurslarini aniq tasavvur qilish: -tadqiq etish imkoniyatlari; -ilmiy-texnikaviy imkoniyatlar; -ishlab chiqarish imkoniyatlari; -sotish imkoniyatlari. Tovar siyosati bir nechta yo‘nalishlarni o‘z ichiga oladi: -ushbu tovarni raqobatchilar ishlab chiqarayotgan shunga o‘xshash tovarlardan farq qilib turishini ta‘minlovchi individuallashtirish. Tovarni individuallashtirishning mohiyati faqat shu tovarga tegishli bo‘lgan o‘ziga xos xususiyatlarni ta‘kidlashdan iborat; -iste‘molchining didi o‘zgarib turishi asosida tovar va xizmatlarni domiy ravishda modernizatsiyalash va modifikatsiyalash; -aholining iqtisodiy ahvoli yaxshilanib borishi bilan shartlangan yangi tovarlarni ishlab chiqish; -yuqori sifatli tovarlarni ularga o‘xshash, ammo sifati pastroq bo‘lgan tovarlar narxida sotish. Ishlab chiqarish- maishiy va boshqa vazifalarni hal qilish tobora ko‘proq resurslarni safarbar qilish zarurati hamda tijorat natijalarining (ayniqsa eksport qilishda) noaniqligi tovar siyosatiga kiruvchi msalalarning butun majmuini puxta ishlab chiqishni taqozo etadi. Bunda uzoq istiqbol uchun quyidagi muammolarni hal qilish zarur: 308
iste‘mol tavsifi va ishlab chiqarish texnologiyasining o‘ziga xos xususiyatlarini hisobga olgan holda optimallashtirish; -tovarning yashash davrini inobatga olgan holda umuman mahsulotni hamda uning ayrim turlarini yangilash sur‘atlari; -ishlab chiqarish dasturlaridagi yangi bozor uchun yangi bo‘lgan tovarlar va eski tovarlar o‘rtasidagi, shuningdek sotuvda yangi hamda o‘zlashtirilgan bozorlar o‘rtasidagi nisbat; -tovarlarning yangilanish darajasi; -bozorga mutlaqo yangi tovarni chiqarish; -bozorga yangi tovarlar bilan kirib borish hamda mavjud bo‘lgan, ammo bozorda o‘zining pozitsiyalarini yo‘qotib boryotgan tovarlarni dasturdan chiqarib tashlash vaqtini tanlash. Bu muammolarning barchasi bozor bilan, uning talablari, raqobatchilarning xatti-harakatlari bilan uzviy bog‘liqlikda hal qilinadi. Tovar siyosati tovar ishlab chiqaruvchining muayyan xatti-harakatlar yo‘lini yoki unda oldindan o‘ylab qo‘yilgan xulq-atvor tamoyillarining mavjudligini taqozo etadi. Tovar siyosatining yo‘qligi tasodifiy yoki o‘tib ketadigan omillar ta‘sirida assortiment tarkibining barqarorligiga, tovarlarning raqobatbardoshligi va tijoriy samaradorligi ustidan nazoratning yo‘qolishiga olib keladi. Bunda rahbar tomonidan qabul qilinayotgan joriy qarorlar ko‘p hollarda uzoq muddatli manfaatlarni inobatga oluvchi oqilona hisob-kitoblarga emas, balki faqat intuitsiyaga asoslangan bo‘ladi. Puxta o‘ylangan tovar siyosatining mavjud bo‘lmasligi noto‘g‘ri qarorlarning qabul qilinishiga, kuch va mablag‘larning sochilib ketishiga, mahsulotlarni ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘yishdan voz kechishga olib keladiki, ushbu maqsadlarga katta mablag‘lar xarajat qilingan bo‘ladi. Har qanday xo‘jalik darajasida tovar siyosati masalalarini hal qilishga strategik yondashuv zarur. Bu shuni anglatadiki, har bir qaror faqatgina joriy manfaatlar nuqtai nazaridan emas, balki istiqbolda ko‘zlangan maqsadlarni ham 309
yo‘nalishlarda sa‘y-harakatlarning jamlanishini talab qiladi. Strategiya-bu tovar siyosatining uzoq vaqt (2-5 yil) uchun belgilangan yo‘nalishi bo‘lib, istiqbolni mo‘ljallagan holda muhim vazifalarning hal qilinishini ko‘zda tutadi. Qator yillar uchun ishlab chiqilgan tovar strategiyasi qoida bo‘yicha deyarli o‘zgarmay qolaveradi. Tovar siyosatini korxona faoliyatining real shart- sharoitlaridan, uning o‘ziga xos yo‘nalishidan ajratib bo‘lmaydi. Shu bilan birga tajribalar ko‘rsatishicha Rossiyadagi bir xil og‘ir sharoitda qaror topgan bozor holatida sanoat tarmog‘idagi ishlab chiqarish korxonalari o‘zlarining tovar borasidagi muammolarini har xil tarzda hal qiladilar: -muammolarni hal qilishda o‘zlarining uquvsizligi, yordamga muhtojligi va bilimsizligini namoyish qiladi: -marketing tamoyillari va uslublariga rioya qilgan holda hozirgi vaqtdagi moliyaviy - iqtisodiy inqirozdan chiqishning istiqbolli yo‘llarini izlab topmoqdalar. Yüklə 1,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|