Toshkent moliya instituti g. Xamdamova, O. Astanakulov, A. Matchanov innovatsion menejment
Yüklə 1,22 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Iste‟molchilar kategoriyalarining innovatsiyalarning qabul qilinish vaqti bo‟yicha egri taqsimlanishi 178
|
Bozorni tadqiqot qilish tizimi
177 177
I nnovаtsiyalаr Bozor Rаqiblаr (mаvjud bo‘lgаnlаr vа yangilаr) Bozorning firmаli tuzilishini tаdqiqot qilish Tаlаbni tаdqiqot qilinishi, bozor sig‘imi, gеomеtriyasi Sаvdo аgеntlаrivа brokеrlаr Sаvdo аgеntlаrimаrkеtingi Istе‘molchilаr yoki yakuniy foydаlаnuvchilаr guruhlаri 296
yetarlicha axborotga ega emas. Tovarni tanish. Iste‘molchi ba‘zi bir axborotga ega, yangilikka qiziqadi: yangilik haqida qo‘shimcha axborotlar (reklama, prospektlar, ma‘lumotnomalarni qidirishi mumkin). Yangi tovarni identifikatsiyalash. Iste‘molchi yangilikni sinovdan o‘tkazishi haqida qaror qabul qiladi. Iste‘molchi yangilikni o‘zining ehtiyojlari bilan tanishtiradi. Yangilikdan foydalanish imkoniyatlarini baholash. Iste‘molchi innovatsiya va xarid qilish ehtimoli haqidagi ma‘lumotlarni olish maqsadida yangilikni sinovdan o‘tkazadi. Test natijalari bo‘yicha yangilikni xarid qilish yoki yaratishga investitsiya kiritish haqida qaror qabul qilish. Yangi tovarni qabul qilish bosqichlaridan tashqari marketologlariga iste‘molchilarni ularni yangiliklarga moyilliklari darajasi bo‘yicha tasniflash zarur. 12.4-rasm. Iste‟molchilar kategoriyalarining innovatsiyalarning qabul qilinish vaqti bo‟yicha egri taqsimlanishi 178 Rasmda ko‘rinishicha iste‘molchilarning 80% dan ko‘prog‘i ertami yoki kechmi, baribir yangilikni qabul qiladi. Va iste‘molchilarning har xil 178 Рычкова Н.В. ―Маркетинговые инновации‖. –М.: КНОРУС, 2009-C. 63. 297
dastlabki ko‘pchilik (34%) va kechga qolgan ko‘pchilik (34%) tashkil qiladi. Amalda innovatsiyalarni qabul qilmaydigan iste‘molchilar soni 16 % dan kamroq ―novatorlar‖ kategoriyalarni kam sonliligi jamiyatning faqat cheklangan qismiga tovar yangiligiga yuqori ta‘sirchanlik va moyillikni ko‘rsatadi. Qolganlarning innovatsion moyilligini qimmatbaho marketing ishlanmalarini faollashtirish yo‘li bilan oshirish mumkin. Ta‘kidlash kerakki, innovatsiyaning xarakteri uni qabul qilinishi sur‘atlariga to‘g‘ridan to‘g‘ri bog‘liq. Innovatsiyaning ba‘zi bir turlari aynan bir kunda ommaviy bo‘lib ketadi, boshqachasiga buning uchun uzoq vaqt talab qilinadi. Innovatsiyani qabul qilinishi sur‘atlariga beshta ta‘rif ta‘sir ko‘rsatadi: - usullarning vorisligi va birga bo‘la olishligi, yangi qabul qilingan iste‘mol boyligi va innovatsiya iste‘molchilarining tajribasiga mos kelishi darajasi. Masalan, buxgalteriya hisobi, hisoblash texnikasini innovatsion qo‘llash uchun dasturiy mahsulotlarning muvaffaqiyati tizimni iste‘molchilarning psixologiyasi va odatlariga, turg‘un ishchi tartib va psixologik stressni kamaytirish imkoniyatiga moslashishga bog‘liq; - murakkablik, ya‘ni uning mohiyati va tatbiq etish tamoyillari, hamda foydalanishdan foydani tushunishning nisbatan yoiyinligi; - innovatsiyani tatbiq etish jarayonini bo‘linuvchanligi, ya‘ni yangilikni bosqichma bosqich kiritish va natijani asta sekin baholash imkonityai. - kommunikatsiyaon ko‘rgazmalilik, ya‘ni iinnovatsiyani qo‘llashdan foydalilik va foydani tushunarli bayon qilish imkoniyati. Bu jihatdan quyidagini ta‘kidlash kerakki, foydaliligini miqdoriy (moddiy) baholash mumkin bo‘lgan innovatsiyalar ko‘pincha umuman ishlab chiqarish tizimini faolitya yuritishini sifatli yaxshilashga qaratilgan innovatsiyaga nisbatan amalda keyingilarning obyektiv va subyektiv foydaliligi g‘oyatda kattaroq vositali samarag olib kelishi mumkin bo‘lsa ham, birinchi qarashda o‘ziga jalb qiladigan ko‘rinadi. 298
tashqari iste‘molchi uchun sifatning aniq ko‘rsatkichlari: konstruktorlik ta‘riflari, dizayn iste‘molchilik xususiyatlari, foydalanish imkoniyatlari, qulaylik va albatta, narx katta ahamiyatga ega. Yangi tovarga talabning bashorati bozor ishtirokchilari va ularning faoliyati o‘rtasidagi o‘zaro aloqalari tizimli tadqiqot qilishga asoslangan. Bozor ishtirokchilari: xaridorlar, sotuvchilar, savdo agentlari, vositachilar, brokerlar, imijmeykerlar, reklama agentliklari marketing tizimining elementlari bo‘ladi. Yangilikni ishlab chiqaruvchilar va uning yakuniy iste‘molchilari o‘rtasida vazifaviy o‘zaro aloqani o‘rnatish bozorni tadqiqot qilishning muhim elementi bo‘ladi. Ammo tizimli tahlilda raqobat shakllari, usullari va darajasini, ehtimoli bo‘lgan raqiblarning xulqini tahlil qilish markaziy rol o‘ynaydi. Bozorning barcha ishtirokchilari xulqini bashorat qilish va raqiblar harakatlarini baholash yangi tovorni oldinga harakatlantirish va unga talabni shakllantirishda hal qiluvchi bo‘ladi. Demak, yangilikni bozorga kirib borishi strastegiyasini ishlab chiqish tovorning yangiligi darajasi, bozordagi raqobatning turi va novator firma raqobat afzalliklarining darajasiga bog‘liqdir. Ishlab chiqarilayotgan tovarning tubdan yangiligi, uni tayyorlash texnologiyasi yangilik yashash davrining boshlang‘ich bosqichlarida firmaning yakka hokimligi haqida gapirishga imkon beradi. Tubdan yangi mahsulotga talabni shakllanishi ikkita hal etuvchi jihatlari bilan bog‘liq: bir tomondan yangilikka talabni yo‘qligi, yangilik ishlab chiqaruvchining innovatsion yakka hokimligi. Bu holda innovatsion yakka hokimlik va foydani kattalashtirish sharoitlarida talabni shakllantiruvchi tadbirlar tizimidan tashkil topgan kreativ xarakterga ega bo‘ladi. Tovarning hayotiylik davrining uzoq bo‘lishini ta‘minlash uchun puxta o‘ylangan strategiya hamda uning tarkibida tovar ishlab chiqarish siyosatining asosiy yo‘nalishlarini belgilab olish zarur. 299
bosuvchi tovarlar, modifikatsiyalanganlar, takomillashganlarni va imitatsiya qilinganlarni yaratilishi ehtimol bo‘lgan natija bo‘ladi. Yangi tovardan yuqori foyda sarmoyani ishga qo‘llashning yangi sohalarini qidirib topishni rag‘batlantiradi, sarmoyani foydaliroq sohalarga oqib kelishi sodir bo‘ladi, u monopoliyalar va raqobatlashuvchi guruhlarning ortiqcha sarmoyalarni, hamda kichik va o‘rta sarmoyalarni harakatlanishi bilan birga bo‘ladi. Raqobat tashqi muhitning yetakchi ko‘rsatkichlaridan biridir. Menejerning birinchi darajali vasifasi o‘zining firmasi va raqib firmalarining raqobatbardoshligini solishtirma tahlilidir.Pirovardida raqobat kurashining muvaffaqiyatini korxonaning ichki muvaffaqiyatlari va ularning tashqi omillar bilan o‘zaro aloqalari belgilab beradilar. 12.5-rasm. Yüklə 1,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|