Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Mavlanov, N. N. Kalandarova

 
3.11-jadval 
Buxgalteriya balansidagi moddalarning o„zgarishlari 
Mulk 
Davr 
boshiga 
debet 
qoldiq 
Xususiy 
mulk 
Qarzga 
olingan 
mulk 
Davr 
oxiriga 
debet 
qoldiq 
O„sish 
darajasi 
Davr boshiga kredit 
qoldig‗i 
A
b
XK
b
QK
b
- 
- 
Pul shaklida 
bo‗lmagan mulk 
(PShBM) 
PShBM
b
(PKB) 
PShBMo 
Pul shaklidagi mulk 
(PShM) 
PShM
b
PShM
0
Davr oxiriga 
kredit qoldig‗i 
- 
XK
0 
QK
0
A
0
- 
O‗sish darajasi 
- 
- 

---

120 
Moliyaviy hisobotlar tarkibida buxgalteriya balansi markaziy o‗rinda turadi 
va undagi ko‗rsatkichlarni tahlil etish va baholash orqali xo‗jalik yurituvchi 
subyektning mulkiy va moliyaviy ahvolidan voqif bo‗linadi. 
Xo‗jalik yurituvchi subyektning iqtisodiy axvolidagi o‗zgarishlar albatta 
mulkiy va moliyaviy munosabatlar tufayli yuzaga keladi. Odatda, moliyaviy 
munosabatlarning klassik formulasi sifatida quyidagi bog‗lanishdan foydalaniladi:
Pul1 => Tovar1 => Pul2* => Tovar2* => Pul3*...
(2.9) 
*
sikl natijasidagi yutuq
: Pul1
Ushbu formulani iqtisodiy jarayonlarga nisbatan rasmiylashtirsak quyidagi 
ko‗rinishga keladi: 
PM=>R=>ICh=>TF=>XK=>PM*... 
(2.10) 
Bunda: PM – pul mablag‗lari; 
PM* - sikl natijasidagi yutuq: PM < PM*
R – resurslar;
ICh – ishlab chiqarish; 
TF – tijorat faoliyati; 
HK – hisob-kitoblar. 
Korxona aktivlari, xususiy kapital (sarmoya) va majburiyatlar buxgalteriya 
balansining elementlari hisoblanadi. 
3.12
-
jadval