125
Daromadlar va xarajatlarning moddalari o‗rtasidagi chegara hamda ularning
har xil kombinatsiyalari ham xo‗jalik yurituvchi subyektning
ish natijalarini
ko‗rsatish imkoniyatini beradi. Bunday bo‗limlar har xil moddalarni o‗z ichiga
oladi. Masalan, moliyaviy natijalar to‗g‗risidagi hisobot soliqqa tortilgungacha va
undan keyingi moliyaviy-xo‗jalik faoliyatidan olingan daromadni ko‗rsatadi.
Omonat egalarining xususiy sarmoyaga ulushlari daromad hisoblanmaydi; xususiy
sarmoyaning egalari o‗rtasida taqsimlanishi xarajat hisoblanmaydi. Daromadlar va
xarajatlarni aniqlash ularning asosiy farq qiluvchi
jihatlarini ochib beradi, lekin
ularni moliyaviy natijalar to‗g‗risidagi hisobotda e‘tirof
etishdan oldin javob
berishi lozim bo‗lgan mezonlarni aniqlashtirmaydi.
Hisobot davridagi sof daromad yoki zarar quyidagi elementlar asosida
aniqlanadi, ularning har biri moliyaviy natijalar to‗g‗risidagi
hisobotda ochib
berilishi lozim:
– Xo‗jalik umumiy faoliyatidan olingan daromad yoki ko‗rilgan zarar;
– Favqulodda daromad (zarar);
– Daromad solig‗i to‗langunga qadar umumiy moliyaviy natija (foyda yoki
zarar);
– Daromad solig‗idan tashqari sof foyda.
Moliyaviy natijalarni ifodalovchi muhim ko‗rsatkichlarni aniqlash usulini
quyidagi chizmada ko‗rib chiqish mumkin (2.1-chizma).
Pul oqimlari to„g„risidagi hisobot.
Pul oqimlari to‗g‗risidagi hisobot undan
foydalanuvchilarga xo‗jalik yurituvchi subyektning
moliyaviy ahvolidagi
o‗zgarishlarni baholashga imkon beradi, ularni hisobot davrida qancha pul tushgani
va qancha pul chiqqani to‗g‗risidagi axborot bilan ta‘minlaydi.
Pul oqimlari to‗g‗risidagi hisobot axborotlari moliyaviy hisobotdan
foydalanuvchilar uchun xo‗jalik yurituvchi subyektning pul mablag‗larini va
ularning ekvivalentlarini jalb etish qobiliyatini baholashga baza bo‗lib
xizmat
qilish bilan foydalidir. Pul oqimlari to‗g‗risidagi hisobot pul tushumlari va
to‗lovlarni uchta asosiy toifaga ajratadi:
- operatsion faoliyat;
126
- investitsiya faoliyati;
- moliyaviy faoliyat.
Har uch toifaning pul mablag‗iga birgalikda ta‘siri
hisobot davrida pul
mablag‗ining sof o‗zgarishini belgilab beradi. Pul oqimlari harakati to‗g‗risidagi
axborot bo‗lajak pul oqimlari prognozi to‗griligini tekshirish chog‗ida, foyda olish
va pul oqimlarining sof harakati va narx o‗zgarishi ta‘siri o‗rtasidagi aloqalarni
tahlil qilish chog‗ida zarur bo‗ladi.
Dostları ilə paylaş: