Toshkent moliya instituti rasulova d. V., Xotamov I., Asatullaev X. S. Biznesni tadqiq etish usullari


-jadval  Zararsizlik nuqtasini aniqlash usullari



Yüklə 1,97 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə26/80
tarix10.05.2023
ölçüsü1,97 Mb.
#110356
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   80
biznesni tadqiq etish usullari (2)

1-jadval 
Zararsizlik nuqtasini aniqlash usullari
18
 
T\r
Aniqlash usuli 
Izoh

S
U
V
k


P
S

1
U-jami o’zgarmas xarajatlar; S-bir-birlik mahsulotga ketgan 
o’zgaruvchan xarajatlar; P-bir-birlik mahsulot bahosi.

)
(
S
P
U
Q
k



S
Q
U
k
k
*


k
Q
zararsizlik nuqtasidagi mahsulot miqdori 

S
P
P
U
U
k


*

k
U
zararsizlik nuqtasidagi mahsulot hajmi 
Chunki, har bir sub’ekt o’z loyihalarini amalga oshirar ekan minimal, real va 
maksimal imkoniyatlarini aniq chamalay olishi kerak. Buning ham mikroiqtisodiy, 
ham makroiqtisodiy samarasi katta bo’ladi. Endi, bevosi-ta ishlab chiqarish 
ko’lamiga kelsak, ko’lam samarasi, ijobiy va salbiy ko’lam samarasi, bir omilli va 
ko’p omilli ko’lam samarasi kabi tushunchalar ma’lum. 
Yuqorida ta’kidlaganimizdek, mamlakatimizdagi kichik biznes sub’-ektlari 
qaysi miqdorgacha ishlab chiqarish hajmlarini oshirib borishlari, ishlab chiqarishda 
foydalanilayotgan resurslardan qaysi birini qisqartirishlari (oshirishlari) yoki 
parallel qisqartirishlari (oshirish-lari) kerakligi kabi iqtisodiy qarorlarni qabul 
qilishda ko’lam samara-sidan muvaffaqiyatli foydalanishlari lozim.
Zararsizlik nuqtasi bir yil uchun quyidagi formula bilan topiladi: 
)
(
)
(
)
(
)
(
)
(
сумда
харажатлар
Узгарувчан
сумда
хажми
Сотув
сумда
харажатлар
Доимий
сумда
хажми
Сотув
сумда
нуктаси
к
Зарарсизли



 (2.2.15) 
Biz quyidagi taxlillarimizda turli tarmoqlardagi kichik biznes sub’ektlari 
zararsizlik nuqtalari va ko’lamlarini korxonalar misolida tahlil qilib o’tamiz.
19
Yuqorida ta’kidlanganidek, zararsizlik nuqtasi daromad xajmi barcha 
xarajatlarni koplashga etarli bo’ladigan ishlab chiqarish hajmidir. Zararsizlik 
18
Гари Джоунз. Торговый бизнес: как организовать и управлять. Москва.Инфра-М.2011.стр.107-122., Ю.М.Осипов. 
Основы предпринимателского дела. Москва. МГУ. 2013 г., А.Г.Грязнова, А.Ю. Юданова. Микроэкономика: теория и 
российская практика.Москва. ИТД «КноРус.2014 г. 
19
С.Салаев.Как определить привлекательность отраслей для малого бизнеса.\\ Журнал налогоплательщика.2016.Март, 
№ 4. 


50 
nuqtasini aniqlash uchun uchta ko’rsatkich zarur bo’ladi, bular : F – doimiy 
xarajatlar; V – o’zgaruvchan xarajatlar; R – yalpi daromad. Zararsizlik nuqtasi 
quyidagicha keltirib chiqariladi: Umumiy xarajatlar doimiy va o’zgaruvchan 
xarajatlar yig’indisidan iborat bo’lgani uchun xarajatlar funktsiyasi

Yüklə 1,97 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   80




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin