Toshkent moliya instituti soliq va soliqqa tortish fakulteti

Qimmatli qog‘ozlarni chiqarish — yuridik shaxsning fuqarolik 
huquqlarining obyekti sifatida qimmatli qog‘ozlar paydo bo ‘lishiga 
qaratilgan harakatlar.
89

Qimmatli qog‘ozlar egasi — qimmatli qog‘ozlar o ‘ziga mulk 
huquqi yoki boshqa ashyoviy huquq asosida tegishli b o ‘lgan 
yuridik yoki jism oniy shaxs.
Emissiyaviy qimmatli qog‘ozlar — bitta chiqarilishi doirasida 
bir xil belgilar va rekvizitlarga ega boMgan, mazkur chiqarilishi 
u c h u n y a g o n a s h a r tla r a so sid a jo y la s h tirila d ig a n h a m d a
muomalada b o ‘ladigan qimmatli qog‘ozlardir.
Noemissiyaviy qimmatli qog‘ozlar — emissiyaviy qimmatli 
qog‘ozlar tushunchasiga oid b o ‘lmagan qimmatli qog‘ozlardir.
Investor — qimmatli qog‘ozlami o ‘z nom idan va o ‘z hisobidan 
oluvchi yuridik yoki jism oniy shaxs.
Qimmatli qog‘ozlar chiqarilish shakliga ko‘ra blankalar tarzida, 
hujjatli va depozitariyning hisobga olish registrlaridagi yozuvlar 
tarzida hujjatsiz b o ‘lishi m umkin va uning qanday chiqarilishi 
qimmatli qog‘ozlam i chiqarish to ‘g‘risidagi qarorda belgilanadi.
0 ‘zbekiston Respublikasining «Q im m atli qog‘ozlar bozori 
to ‘g‘risida»gi Qonunining 1-moddasiga binoan qimmatli qog‘ozlar- 
ga aksiyalar, obligatsiyalar, g‘azna majburiyatlari, depozit serti- 
fikatlari, qimmatli qog'ozlar hosilalari va veksellar kiradi.
Aksiya — o ‘z egasining aksiyadorlik jamiyati foydasining bir 
qismini dividend tarzida olishga, aksiyadorlik jam iyatini boshqa- 
rishda ishtirok etishga va u tugatilganidan keyin qoladigan mol- 
mulkning bir qismiga bo‘lgan huquqni tasdiqlovchi, amal qilish 
m uddati belgilanm agan egasining nom i yozilgan emissiyaviy 
qimmatli qog‘oz.
Aksiya gollandcha — actie so‘zidan olingan bo ‘lib, qimmatli 
qog‘oz m a’nosini beradi va u aksiyadorlik jam iyatining ustav 
fondiga muayyan hissa qo ‘shganlikdan guvohlik beruvchi, uni 
chiqargan aksiyadorlik jamiyati amal qilib turgan vaqt mobaynida 
muomalada boiu v ch i qog‘oz hisoblanadi.
Obligatsiya — obligatsiyani saqlovchining uning nom inal 
qiymatini yoki boshqa mulkiy ekvivalentini chiqargan shaxsdan 
obligatsiyada nazarda tutilgan m uddatda olishga, obligatsiyaning 
qiymatidan qayd etilgan foizni olishga b o ‘lgan huquqini yoxud 
boshqa mulkiy huquqlarini tasdiqlovchi emissiyaviy qim m atli 
qog‘oz.
90

Obligatsiya lotincha obligatio so‘zidan olingan b o ‘lib, «majbu- 

riyat» degan m a’noni anglatadi va u uning egasi qarz berganligidan 
guvohlik beruvchi, unga ushbu qimmatli qog‘ozlarning nominal 
qiymatini unda ko‘rsatilgan m uddatda belgilangan (qat’iy) foiz 
to ‘langan haqini qoplash majburiyatini tasdiqlovchi qim m atli 
qog‘ozdir.
Obligatsiya investorning emitentga mablag‘larni vaqtinchalik 
foydalanish uchun berilganligi haqidagi guvohnomadir.
O b lig a tsiy a d a n o lin a d ig a n d a ro m a d fo iz k o ‘rin is h id a
b o ia d i.